Bệnh tổ đỉa: Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị hiệu quả

2 năm trước 23

Bệnh tổ đỉa (Chàm tổ đỉa) là một thể của bệnh chàm – Eczema. Thể bệnh này đặc trưng bởi tổn thương da có dạng mụn nước sâu, mọc khu trú hoặc rải rác ở lòng bàn tay và bàn chân. Sau khi bùng phát, các triệu chứng của bệnh thường tồn tại trong khoảng 3 – 4 tuần và thuyên giảm dần.

Bệnh tổ đỉa (Chàm tổ đỉa) là gì?

Bệnh tổ đỉa (Chàm tổ đỉa) là thể đặc biệt của bệnh chàm. Thuật ngữ này đề cập đến một loại viêm da mãn tính, đặc trưng bởi sự xuất hiện các mụn nước sâu, gây ngứa, mọc khu trú ở lòng bàn chân và bàn tay.

Chàm tổ đỉa có tiến triển dai dẳng và dễ tái phát. Mặc dù bệnh không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tuy nhiên các triệu chứng của bệnh lý này có thể ảnh hưởng đến tinh thần và làm giảm chất lượng cuộc sống.

Các thể của bệnh tổ đỉa

Dựa vào tổn thương lâm sàng, bệnh tổ đỉa được chia thành 4 thể như sau:

Thể giản đơn: Là thể phổ biến và đặc trưng nhất.
Thể nhiễm khuẩn: Tổn thương tương tự thể giản đơn nhưng có kèm theo mụn mủ do bội nhiễm.
Thể bọng nước: Ở thể này, lòng bàn chân và bàn tay có thể xuất hiện các bọng nước to bằng hạt ngô do phản ứng dị ứng hóa chất.
Thể khô: Tổ đỉa thể khô là thể bệnh khá đặc biệt. Người mắc thể bệnh thường không có mụn nước khu trú, thay vào đó làn da có dấu hiệu khô, đỏ, rát và tróc vảy. Các triệu chứng của tổ đỉa thể khô thường nghiêm trọng hơn vào mùa xuân.

Dấu hiệu nhận biết bệnh tổ đỉa

Các biểu hiện thường gặp của bệnh tổ đỉa, bao gồm:

Xuất hiện các mụn nước sâu trong cấu trúc da và được bao phủ bởi lớp da dày cứng, khó vỡ.
Mụn nước có đường kính từ 1 – 2mm, thường mọc rải rác hoặc tập trung thành từng cụm.
Mụn nước do chàm tổ đỉa thường không tự vỡ nhưng có thể tự tiêu sau khoảng vài tuần.
Sau khi tự tiêu, tổn thương da xuất hiện lớp dày sừng màu vàng. Khi vảy vàng bong tróc thường để lại nền da có màu hồng, bóng nhẵn và viền vằn vèo.

Tổn thương do chàm tổ đỉa thường gây ngứa dữ dội nên dễ phát sinh tổn thương thứ phát (gãi cào gây mụn mủ, sưng tấy, sốt, có quầng viêm đỏ, hạch sưng,…).
Triệu chứng của bệnh thường tập trung khu trú ở lòng bàn tay và bàn chân. Bên cạnh đó triệu chứng cũng có thể khởi phát ở mặt dưới ngón tay, đầu ngón tay, ngón chân, mặt mu bàn chân (ít gặp) và hầu như không gây ra triệu chứng vượt quá cổ tay và cổ chân.

Các biểu hiện của bệnh tổ đỉa thường khởi phát thành từng đợt, nghiêm trọng hơn vào mùa xuân hè và thuyên giảm dần vào mùa đông.

Nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa

Bệnh tổ đỉa được xem là một thể của eczema (chàm) có tổn thương khu trú ở lòng bàn tay và bàn chân. Hiện nay các nhà khoa học chưa thể tìm ra nguyên nhân gây bệnh lý này. Tuy nhiên một số nghiên cứu cho thấy, bệnh có mối liên hệ mật thiết với yếu tố di truyền, rối loạn chức năng nội tạng và thần kinh.

Bên cạnh đó bệnh chàm tổ đỉa có thể bùng phát do một số yếu tố như:

Vi khuẩn đường ruột (Proteus) và liên cầu: Cơ thể nhiễm trùng do liên cầu và Proteus có thể kích thích triệu chứng của chàm tổ đỉa và một số bệnh da liễu khác bùng phát.
Dị ứng hóa chất và thuốc: Đây là một trong những yếu tố rủi ro thường gặp gây khởi phát bệnh tổ đỉa. Khi có phản ứng dị ứng, hệ miễn dịch sẽ có xu hướng phóng thích IgE và histamine vào da, từ đó làm bùng phát triệu chứng dị ứng và kích thích phát sinh biểu hiện của chàm tổ đỉa. Trong trường hợp do dị ứng hóa chất, tổ đỉa thường đi kèm với các mụn nước lớn.
Căng thẳng tinh thần và suy giảm thể chất: Sức khỏe suy yếu và giảm khả năng đề kháng là một trong những yếu tố thuận lợi khiến bệnh tổ đỉa bùng phát mạnh. Trong khi đó ở người có thể trạng khỏe mạnh, bệnh ít khi khởi phát và chỉ gây ra tổn thương da có mức độ nhẹ.

Bên cạnh đó thống kê cho thấy, người gặp phải tình trạng tăng tiết mồ hôi ở lòng bàn tay, bàn chân và người mắc bệnh nấm kẽ chân thường có nguy cơ mắc bệnh chàm tổ đỉa cao hơn bình thường.

Chàm tổ đỉa có nguy hiểm không? Có lây không?

Chàm tổ đỉa là bệnh da liễu mãn tính và hầu như không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Tuy nhiên tổn thương da do bệnh lý này thường có xu hướng tái phát nhiều lần, gây ngứa ngáy, khó chịu, tác động xấu đến chất lượng giấc ngủ, hiệu quả làm việc và các hoạt động sinh hoạt thông thường.

Ngoài ra với những trường hợp thường xuyên cào, gãi lên da và chăm sóc không đúng cách, bệnh có thể gây ra một số biến chứng như:

Nhiễm trùng: Mụn nước do bệnh tổ đỉa gây ra thường nằm sâu trong cấu trúc nên rất khó vỡ. Tuy nhiên nếu cào và chà xát mạnh lên da, mụn nước có thể bị vỡ, gây chảy dịch và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Nhiễm trùng khiến da xuất hiện các mụn mủ sưng đau, viêm đỏ, nóng rát và có thể phát sinh biến chứng nặng nề nếu không được kiểm soát kịp thời.
Biến dạng móng: Một số trường hợp tổ đỉa xảy ra ở ngón chân và ngón tay có thể khiến móng bị biến dạng, khô và nứt nẻ.
Gây tâm lý tự ti: Triệu chứng của chàm tổ đỉa có thể gây ra tâm lý e ngại và tự tin trong hoạt động giao tiếp. Ngoài tổn thương thực thể, bệnh còn gây ngứa ngáy kèm đau rát và khó chịu. Các triệu chứng này kéo dài thường khiến người bệnh bứt rứt, mệt mỏi, lo âu và căng thẳng.

Chàm tổ đỉa là bệnh viêm da mãn tính, khởi phát do các yếu tố nội sinh và ngoại sinh. Bệnh có tiến triển dai dẳng, dễ tái phát nhưng không có khả năng lây nhiễm. Tuy nhiên với những trường hợp tổ đỉa nhiễm khuẩn, vi khuẩn gây nhiễm trùng có lây truyền thông qua tiếp xúc vật lý.

Chẩn đoán bệnh chàm tổ đỉa

Chàm tổ đỉa được chẩn đoán chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng như xác định vị trí và hình thái tổn thương. So với các thể eczema khác, tổ đỉa được xem là thể bệnh đặc biệt và có tổn thương điển hình nhất.

Ngoài ra, bác sĩ có thể tiến hành chẩn đoán phân biệt với một số bệnh lý da liễu như:

Chàm thông thường: Chàm thông thường có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào. Nếu xảy ra ở mu bàn tay và bàn chân, bệnh có thể gây ra các mụn nước nông. Sau đó mụn nước có xu hướng tự vỡ gây nhiễm cộm và liken hóa. Trong khi đó, tổ đỉa gây mụn nước sâu, dày cứng, khó vỡ và có xu hướng tự tiêu.
Nấm da và nấm kẽ do Trychophyton rubrum: Vi nấm Trychophyton rubrum có thể gây tổn thương da ở dạng mụn nước ở lòng bàn tay và bàn chân. Để phân biệt với bệnh lý này, bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm nấm (+).

Các phương pháp điều trị bệnh tổ đỉa

Để giảm nguy cơ bội nhiễm da và cải thiện các triệu chứng của bệnh, bạn cần tiến hành điều trị chàm tổ đỉa trong thời gian sớm nhất. Nếu xử lý và chăm sóc đúng cách, tổn thương da có thể thuyên giảm hoàn toàn chỉ sau 3 – 4 tuần.

1. Sử dụng thuốc Tây

Trong giai đoạn bệnh bùng phát mạnh, nên sử dụng thuốc Tây để kiểm soát triệu chứng, chống bội nhiễm và ngăn ngừa tổn thương lan rộng.

– Điều trị tại chỗ:

Dung dịch bạc nitrat 0.5%: Được sử dụng khi tổn thương da chỉ có mụn nước đơn thuần và chưa vỡ. Dung dịch bạc nitrat 0.5% có tác dụng sát khuẩn và giảm ngứa nhẹ.
Dung dịch tím methyl 1%, Milian: Khi tổn thương xuất hiện mụn mủ, có thể dùng thuốc Milian hoặc thuốc tím methyl 1% để tiêu diệt vi khuẩn và ngăn ngừa viêm nhiễm lan rộng.
Thuốc mỡ corticoid: Sau khi mụn nước tiêu giảm, bạn có thể thoa một số loại thuốc mỡ corticoid như Dermovate, Tempovate và Flucinar để giảm viêm và ngứa. Tuy nhiên nhóm thuốc này có thể gây mỏng da, teo da, dày sừng nang lông, suy giảm sức đề kháng,… nếu lạm dụng trong thời gian dài.
Thuốc corticoid + kháng sinh: Trong trường hợp có nhiễm khuẩn, nên sử dụng thuốc bôi chứa corticoid và hoạt chất kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng, chống viêm và giảm ngứa ngáy.
Thuốc bôi chống nấm: Nếu tổ đỉa bùng phát do bệnh nấm da, bác sĩ có thể chỉ định thuốc bôi chống nấm để ức chế vi nấm và giảm tổn thương da.
Thuốc bôi ức chế miễn dịch Tacrolimus: Với những trường hợp gặp tác dụng phụ khi dùng thuốc bôi corticoid, bác sĩ có thể chỉ định Tacrolimus. Loại thuốc này ức chế miễn dịch tại vùng da sử dụng nhằm giảm viêm, ngứa và cải thiện mức độ tổn thương da.
Liệu pháp ánh sáng: Liệu pháp ánh sáng được áp dụng với người bị tổ đỉa kéo dài và có đáp ứng kém. Liệu pháp này sử dụng tia cực tím A (UVA) chiếu trực tiếp lên vùng da tổn thương nhằm giảm ngứa, viêm và thúc đẩy tốc độ hồi phục.

– Điều trị toàn thân:

Thuốc kháng histamine: Thuốc kháng histamine có tác dụng chống dị ứng, giảm phóng thích histamine và cải thiện các triệu chứng của chàm tổ đỉa như ngứa ngáy, khó chịu, nóng rát,…
Kháng sinh: Trong trường hợp có bội nhiễm, bác sĩ có thể chỉ định một số thuốc kháng sinh tương ứng.
Thuốc uống chứa corticoid: Nếu tổ đỉa gây viêm nặng nề, bác sĩ có thể chỉ định thuốc corticoid đường uống trong 5 – 10 ngày. Tuy nhiên loại thuốc này có nguy cơ cao nên chỉ được cân nhắc sử dụng trong những trường hợp cần thiết.
Thuốc chống nấm – Griseofulvin: Griseofulvin là thuốc kháng sinh chống nấm, được sử dụng trong điều trị chàm tổ đỉa khởi phát do nấm da và nấm kẽ. Thuốc được dùng với liều 250mg/ 4 lần/ ngày trong 30 ngày.

2. Tận dụng thảo dược tự nhiên

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, bạn có thể giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh tổ đỉa với một số thảo dược tự nhiên như:

– Chữa tổ đỉa bằng muối biển:

Muối biển có đặc tính sát trùng, chống viêm và giảm ngứa ngáy. Vì vậy bạn có thể ngâm rửa tay chân với nước muối ấm để cải thiện triệu chứng của bệnh đồng thời giảm nguy cơ viêm nhiễm da.

Cách thực hiện:

Đun sôi khoảng 1 ít nước và đổ ra thau
Hòa thêm 1 ít nước vào đến khi nhiệt độ ấm vừa phải
Cho 2 thìa muối biển vào và khuấy đều
Dùng nước ngâm chân và tay trong khoảng 10 – 15 phút
Áp dụng mẹo chữa này 2 lần/ ngày có thể giảm viêm và ngứa ngáy do chàm tổ đỉa gây ra.

– Dùng lá trầu không giảm ngứa do tổ đỉa:

Lá trầu không có vị cay nồng, tác dụng sát trùng, ức chế nấm và vi khuẩn. Ngoài ra tinh dầu từ thảo dược này còn giảm viêm, chống ngứa và kiểm soát hoạt động của tuyến bã nhờn. Dùng lá trầu không chữa tổ đỉa có thể cải thiện các triệu chứng của bệnh, hạn chế nguy cơ bội nhiễm và tăng tốc độ hồi phục ở tổn thương da.

Hướng dẫn thực hiện:

Rửa sạch 1 nắm lá trầu không và vò xát nhẹ
Đun sôi khoảng 1.5 lít nước và cho lá trầu không vào
Đun khoảng 5 phút rồi tắt bếp và đổ ra thau
Thêm nước lạnh vào và ngâm chân/ tay trong khoảng 15 phút

– Chữa bệnh tổ đỉa với tỏi

Tỏi chứa hoạt chất allicin, có tác dụng sát trùng và kháng khuẩn mạnh. Vì vậy nhân dân thường dùng tỏi để chữa các bệnh da liễu thường gặp như mề đay mẩn ngứa, viêm da cơ địa và chàm tổ đỉa.

Cách thực hiện:

Chuẩn bị 1 củ tỏi tươi, đem bóc vỏ và nghiền nát
Ép lấy dịch và hòa với 1 ít nước
Thoa lên vùng da tổn thương trong khoảng 10 phút
Rửa lại với nước ấm
Thực hiện mẹo chữa này 2 lần/ ngày

3. Chữa bệnh tổ đỉa bằng Đông y

Theo Đông y, tổ đỉa là một dạng viêm nhiễm mãn tính ngoài da. Bệnh được chia thành hai thể:

Nga chưởng phong: Tình trạng mụn nước nổi nhiều ở bàn tay.
Thấp cước khí: Tình trạng mụn nước nổi nhiều ở bàn chân.

Nguyên nhân gây ra căn bệnh tổ đỉa là do cơ thể bị xâm nhập với các yếu tố độc tà, nhiệt tà, phong, thấp kết tụ lại ở bì phu dẫn tới nổi nhiều mụn nước, ngứa ngáy, lở loét, nhiễm trùng.

Để điều trị căn bệnh này, Đông y chú trọng giải quyết căn nguyên gây bệnh từ bên trong cơ thể để làm thuyên giảm các triệu chứng tổ đỉa. Những bài thuốc điều trị sử dụng các vị thuốc có tính thanh nhiệt, trừ thấp, khu phong, giải độc để loại bỏ tình trạng ngứa, nổi mụn, viêm nhiễm.

Một trong những bài thuốc chữa tổ đỉa đang được nhiều người quan tâm là Thanh bì dưỡng can thang của Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc.

Trải qua hơn 3 năm miệt mài nghiên cứu, các chuyên gia đã chắt lọc tinh hoa từ 20 bài thuốc cổ phương quý giá, trong đó nổi bật nhất là bài Trợ tạng bì của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông. Đồng thời kế thừa nguyên lý điều trị từ gốc và biện chứng luận trị của Đông y để lần đầu tiên tạo ra bài thuốc Nam có sự kết hợp đột phá 3 dạng bào chế gồm UỐNG, BÔI, NGÂM RỬA. Bài thuốc đã được chương trình Sống khỏe mỗi ngày VTV2 giới thiệu trên sóng truyền hình.

>> Xem chi tiết: Phần giới thiệu Thanh bì dưỡng can thang trên VTV2

Thanh bì Dưỡng can thang mang đến giải pháp điều trị tổ đỉa độc nhất vô nhị theo phác đồ 3 bước:

Bước 1: Làm sạch và sát khuẩn da với thuốc ngâm rửa

Bước 2: Giảm ngứa, chữa lành tổn thương và phục hồi da với thuốc bôi

Bước 3: Điều trị tổ đỉa tận gốc với bài thuốc uống

Bài thuốc uống Thanh bì Dưỡng can thang phối hợp 30 vị thuốc quý gồm: Thổ phục linh, Phòng phong, Tang bạch bì, Ké đầu ngựa, Bạch linh, Huyết đằng, Đan sâm, Dạ dao đằng, Sa sâm, Kim ngân hoa, Đơn đỏ, Hồng hoa…

Bài thuốc giúp tăng cường giải độc, tiêu viêm, khu phong, thanh nhiệt, trừ thấp để loại bỏ căn nguyên gây bệnh. Đồng thời điều dưỡng cơ thể, ổn định cơ địa, tăng cường sức đề kháng và thể trạng cho bệnh nhân.

phac-do-dieu-tri-thanh-bi-duong-can-thang (1)

Sử dụng kết hợp bộ 3 chế phẩm trong bài thuốc Thanh bì Dưỡng can thang tạo nên phác đồ điều trị bệnh tổ đỉa hoàn chỉnh với cơ chế tác động kép từ trong ra ngoài. Bài thuốc mang đến hiệu quả toàn diện, không chỉ loại bỏ các triệu chứng bệnh mà còn xử lý tận gốc căn nguyên gây tổ đỉa, giúp phòng ngừa tái phát lâu dài.

Khảo sát trên 500 bệnh từng điều trị tổ đỉa bằng bài thuốc Thanh bì Dưỡng can thang cho thấy:

85% bệnh nhân chấm dứt hoàn toàn triệu chứng bệnh chỉ sau 2 – 3 tháng điều trị.
15% bệnh nhân thoát tổ đỉa sau 4 – 5 tháng điều trị.
5% bệnh nhân thuyên giảm chậm do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chủ yếu do không tuân thủ chặt chẽ chế độ kiêng khem ăn uống và phác đồ điều trị của bác sĩ.

Anh Tô Duy Linh (TP. HCM) chia sẻ: “Cách đây hơn 2 năm mình bị tổ đỉa rất nặng, mụn nước nổi khắp tay chân. Do chủ quan nên mình tự mua thuốc bôi corticoid về dùng, kết quả là bị tác dụng phụ nổi ban khắp người.

May mắn biết đến Trung tâm Thuốc dân tộc, mình tới thăm khám và được kê đơn điều trị bằng bài thuốc Thanh bì Dưỡng can thang. Sau 2 tháng điều trị tích cực mình đã khỏi hẳn các triệu chứng bệnh tổ đỉa. Đến nay mình chưa từng bị tái phát lại lần nào.”

> [Người thật việc thật]: Chuyển hướng điều trị, chàng trai khỏi tổ đỉa nhờ Thanh bì dưỡng can thang

Biện pháp chăm sóc và phòng ngừa bệnh tái phát

Ngoài các phương pháp điều trị, bệnh nhân tổ đỉa nên áp dụng đồng thời với các biện pháp chăm sóc nhằm thúc đẩy thời gian hồi phục, rút ngắn quá trình điều trị và phòng ngừa bệnh tái phát.

Các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa chàm tổ đỉa tái phát, bao gồm:

Tránh chà xát và gãi lên vùng da tổn thương. Để giảm ngứa, bạn có thể chườm lạnh, ngâm nước muối ấm hoặc sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
Hạn chế tiếp xúc với hóa chất, xà phòng, xăng dầu,… Nếu phải tiếp xúc, nên sử dụng găng tay cao su và ủng để giảm tác hại lên làn da.
Tránh ăn các loại thực phẩm gây dị ứng như hải sản, gia vị cay nóng và thức ăn nhanh. Bên cạnh đó nên tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất nhằm tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao thể trạng và hỗ trợ đẩy lùi bệnh.
Nên vệ sinh da đều đặn và giữ vùng da bị bệnh thông thoáng. Vệ sinh kém có thể khiến da đổ nhiều mồ hôi, gây ngứa ngáy, bí bách và tăng nguy cơ viêm nhiễm.
Vào thời điểm bệnh dễ bùng phát (mùa xuân – hè), nên chăm sóc da đúng cách và hạn chế tiếp xúc với các tác nhân dị ứng.

Bệnh tổ đỉa là một dạng viêm da mãn tính có tiến triển dai dẳng và dễ tái phát. Vì vậy bên cạnh các biện pháp điều trị, bạn nên phối hợp đồng thời với chế độ chăm sóc khoa học nhằm kiểm soát triệu chứng và phòng ngừa bệnh bùng phát mạnh.

Tham khảo thêm: Nổi mẩn đỏ ngứa ở lòng bàn tay và chân là bị gì ?

Đọc toàn bộ bài viết