Độ tuổi tốt nhất để niềng răng

Có lẽ băn khoăn lớn nhất của mỗi người trước khi niềng răng là “độ tuổi này có/nên niềng răng được không và có đạt được hiệu quả không?”. Phần lớn câu hỏi này được đưa ra bởi các cha mẹ đang có con nhỏ sắp bước vào giai đoạn chỉnh nha. Theo các nghiên cứu cho thấy, hầu hết trẻ em đang tuổi phát triển sẽ nhận được nhiều lợi ích từ điều trị chỉnh nha, tuy nhiên, độ tuổi nào là tốt nhất để niềng răng?

Câu trả lời là: Còn tùy thuộc! Tùy thuộc vào giải phẫu cũng như sự tăng trưởng, phát triển của mỗi cá nhân. Cần phải xem xét một vài yếu tố trước khi đưa ra quyết định niềng răng cho trẻ. Nhưng trước khi tìm hiểu sâu, có 4 điều quan trọng bạn nên biết:

1. Răng vĩnh viễn bắt đầu mọc vào khoảng 6 tuổi: Sự thành lập bộ răng vĩnh viễn được tính bắt đầu từ khi chiếc răng cối lớn thứ nhất bắt đầu mọc lên lúc 6 tuổi.
2. Mất khoảng 5-6 năm để thay thế hoàn toàn răng sữa bằng răng vĩnh viễn: Phần lớn trẻ em đều có được hàm răng vĩnh viễn ở độ tuổi 12-13. (Sự thành lập bộ răng vĩnh viễn gồm 2 giai đoạn: giai đoạn răng hỗn hợp (6-12 tuổi) có sự xen lẫn răng sữa - răng vĩnh viễn và giai đoạn răng vĩnh viễn (12-14 tuổi)).
3. Tuổi của trẻ không phải lúc nào cũng là một chỉ số chính xác cho sự phát triển răng: Điều này có nghĩa là một số trẻ mọc răng và thay răng sớm, trong khi những đứa trẻ khác thì chậm hơn. Không có gì lạ khi thấy một đứa trẻ 9 tuổi đã chuyển sang giai đoạn bộ răng vĩnh viễn và một đứa trẻ 15 tuổi vẫn còn 1 vài chiếc răng sữa trong miệng. Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ chậm phát triển răng và trong hầu hết các trường hợp, đó không phải vấn đề lo ngại, miễn là răng vĩnh viễn có mọc lên.
4. Điều trị chỉnh nha không chỉ là niềng răng hay đeo các khí cụ vào trong miệng: Chỉnh nha không có nghĩa là sẽ đeo các khí cụ chỉnh nha vào trong miệng. Chỉnh nha là một khái niệm bao quát cả những dự phòng vấn đề về chỉnh nha. Chẳng hạn như, VA ở trẻ 0-3 tuổi phát triển quá phát làm cho đường thở có vấn đề, bác sĩ sẽ khuyên cha mẹ đưa trẻ đi nạo VA. Đó cũng được coi là một can thiệp chỉnh nha, vì nếu VA quát triển quá phát sẽ ảnh hưởng đến đường thở, sự phát triển của hàm trên, hàm dưới, tư thế lưỡi… sau này. Can thiệp sớm giúp định hướng tăng trưởng và có thể giúp rút ngắn thời gian điều trị sau này.

Hướng dẫn chỉnh nha ở độ tuổi 6-12 tuổi

Giai đoạn này trẻ có bộ răng hỗn hợp và có nhiều tật xấu như đẩy lưỡi, mút ngón tay, mút môi,… ảnh hưởng đến sự sắp xếp của răng và tác động lên cấu trúc xương đang phát triển.

Nhiều tài liệu nói rằng nên chỉnh nha khi trẻ được 7 tuổi. Điều này liệu có chính xác?

Hiệp hội chỉnh nha Hoa Kỳ khuyến cáo sàng lọc và đánh giá chỉnh nha cho tất cả trẻ em từ 7 tuổi trở lên. Điều này không có nghĩa là đứa trẻ nào 7 tuổi cũng cần phải niềng răng! Trên thực tế, điều trị chỉnh nha gần như không cần thiết ở độ tuổi này. Có những chỉ định cụ thể cho điều trị chỉnh nha sớm (giai đoạn 1) nhưng hầu hết trẻ em không được hưởng lợi từ việc niềng răng (hoặc bất kỳ khí cụ chỉnh nha nào khác) ở độ tuổi còn nhỏ này. Không những lợi ích của điều trị chỉnh nha sớm bị hạn chế, mà còn bởi vì giai đoạn 2 của niềng răng luôn luôn cần thiết. Như thế sẽ làm tăng thêm tổng thời gian và chi phí điều trị.

Tuy nhiên, ngay cả khi bác sĩ không khuyên bạn niềng răng cho trẻ ở độ tuổi này, bạn cũng nên quan sát và theo dõi sự phát triển răng của trẻ nhỏ cho đến khi bé sẵn sàng niềng răng. Đây được gọi là hướng dẫn tăng trưởng.

Một số bác sĩ chỉnh nha khác ủng hộ mạnh mẽ quan điểm điều trị chỉnh nha sớm còn một số khác thì không. Điều trị chỉnh nha sớm là một trong những chủ đề gây tranh cãi trong chỉnh nha, do đó, điều quan trọng là phải tại sao điều trị được khuyến cáo và liệu có cần điều trị chỉnh nha thêm trong tương lai hay không. Bạn nên tham khảo nhiều ý kiến để hiểu được ưu, nhược điểm của từng phương pháp và đưa ra quyết định đúng đắn.

Trong những trường hợp cụ thể như hẹp cung hàm, hạn chế/kích hoạt sự phát triển của xương (hô, móm,..), bác sĩ sẽ can thiệp chỉnh nha sớm như tiền chỉnh nha hoặc chỉnh nha.

Một số khí cụ chỉnh nha được sử dụng trong giai đoạn hướng dẫn chỉnh nha này như:

• Hàm trainer chỉnh nha – có thể tháo lắp, giúp định hướng răng mọc và loại bỏ thói quen xấu.
• Khí cụ Headgear: được sử dụng để điều chỉnh khớp cắn và hỗ trợ sự phát triển và chỉnh sửa hàm cho phù hợp. (thường dùng cho sai lệch khớp cắn loại II do xương - khớp cắn sâu).
• Khí cụ Facemask: được sử dụng trong điều trị chỉnh nha để chỉnh sửa khớp cắn ngược (sai lệch khớp cắn hạng III do xương - khớp cắn ngược).

Một số khí cụ chỉnh nha

Độ tuổi niềng răng lý tưởng là từ 12-16 tuổi

Phần lớn trẻ em sẽ được hưởng lợi từ 1 đợt điều trị chỉnh nha toàn diện thay vì phương pháp 2 giai đoạn. Độ tuổi tốt nhất để niềng răng là ngay trước khi trẻ bị rụng chiếc răng hàm sữa cuối cùng. Độ tuổi này là khác nhau giữa các trẻ em nhưng hầu hết nằm trong nhóm 12-14 tuổi. Bắt đầu điều trị quá sớm (khi còn nhiều răng sữa) có thể khiến tăng thời gian điều trị và tiềm ẩn nhiều hậu quả tiêu cực. Mặt khác, điều trị quá muộn có thể làm hạn chế lựa chọn điều trị (ví như phải phụ thuộc vào sự phát triển của hàm, thậm chí là phẫu thuật hàm ). Cách duy nhất để tránh những vấn đề trên là gặp bác sĩ chỉnh nha thường xuyên để được hướng dẫn tăng trưởng và bắt đầu điều trị đúng lúc.

Ở độ tuổi này, xương hàm còn đang phát triển nên việc điều chỉnh hàm cũng như nắn chỉnh răng sẽ thuận lợi hơn, hạn chế việc nhổ răng sau này. Với kế hoạch điều trị phù hợp, niềng răng giúp trẻ thoải mái hơn và rút ngắn thời gian điều trị. Đa số cần 18 tháng hoặc ít hơn, ngoại trừ các trường hợp phức tạp.

Hơn nữa, niềng răng đúng độ tuổi giúp trẻ giữ được kết quả một cách dễ dàng và không cần đeo hàm duy trì khi trưởng thành.

Độ tuổi niềng răng cho người trưởng thành

Đối với người trưởng thành, độ tuổi tốt nhất để niềng răng là “càng sớm càng tốt!”.

Răng tiếp tục thay đổi trong suốt cuộc đời và ngoài những ảnh hưởng đến thẩm mỹ, răng thưa/chen chúc, lệch lạc khớp cắn có thể phá hủy răng và sức khỏe răng miệng của bạn. Niềng răng cho người trưởng thành đang trở nên phổ biến đặc biệt là do nhận thức được tăng lên và có các lựa chọn điều trị kín đáo hơn như niềng răng trong suốt Invisalign hoặc niềng răng mắc cài mặt lưỡi. Khi trưởng thành, bạn nên bắt đầu điều trị chỉnh nha ngay khi có thể. Điều này rất dễ hiểu.

• Một là – nếu bạn không hài lòng về vẻ ngoài của hàm răng, bạn sẽ không tự tin về nụ cười của mình.
• Hai là – các vấn đề răng miệng và khớp cắn không bao giờ tự tốt lên và hầu như luôn trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.
• Ba là - điều trị chỉnh nha trở nên phức tạp hơn khi các vấn đề mới phát sinh theo tuổi tác bao gồm: các vấn đề về răng miệng (răng sâu, sứt mẻ, hỏng tủy,…cần phải phục hình răng như bọc răng sứ, trồng răng implant,..) và các vấn đề về sức khỏe khác.

Khác với trẻ em, xương hàm của người lớn đã phát triển hoàn thiện và cứng xương. Nên tốc độ dịch chuyển răng sẽ chậm hơn và thông thường cần phải đeo niềng răng từ 1,5-3 năm. Sau khi tháo niềng, bệnh nhân cần đeo hàm duy trì gần như suốt phần đời còn lại để duy trì được kết quả điều trị.

Như vậy, không giới hạn cho độ tuổi chỉnh nha, còn độ tuổi tốt nhất để niềng răng là từ 12-16 tuổi. Điều quan trọng là luôn theo dõi tình trạng răng miệng và can thiệp đúng lúc với phác đồ điều trị phù hợp, sẽ mang lại hiệu quả cao nhất. Cho dù còn rất nhỏ hay đã qua tuổi trung niên, bệnh nhân vẫn có thể can thiệp chỉnh nha được miễn là sức khỏe răng miệng được đảm bảo và tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn của bác sĩ chỉnh nha.

Nếu trẻ vẫn còn nhỏ, bạn nên đưa bé đi khám nha khoa định kỳ mỗi năm 1 lần & nếu như không có bất thường về cấu trúc xương,... đồng nghĩa với việc không cần can thiệp chỉnh nha sớm, bạn nên đợi trẻ đến độ tuổi niềng răng tốt nhất (12-16 tuổi) để nắn chỉnh răng cho trẻ. Như thế sẽ tiết kiệm được thời gian, chi phí điều trị mà lại đạt được hiệu quả tối đa.