Hướng dẫn chế độ ăn uống trước và sau phẫu thuật nối tắt dạ dày

Nối tắt dạ dày là gì?

Nối tắt dạ dày (gastric bypass) là một trong các phương pháp phẫu thuật giảm cân. Để tiến hành quy trình phẫu thuật này thì bạn cần đáp ứng các điều kiện như sau:

• Đang thừa hơn 45kg hoặc có chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 35, hoặc
• Chỉ số BMI từ 30 đến 35, đã thử các phương pháp giảm cân khác (ăn kiêng, tập thể dục và dùng thuốc giảm cân) nhưng không hiệu quả VÀ đang mắc ít nhất một vấn đề sức khỏe liên quan đến béo phì.

Ngoài ra, bạn cũng phải cam kết sẽ thay đổi thói quen ăn uống sau phẫu thuật. Chỉ khi ăn uống lành mạnh và kết hợp tập thể dục thường xuyên thì mới có thể giảm cân thành công và duy trì cân nặng khỏe mạnh.

Không chỉ có sau phẫu thuật, chế độ ăn trước khi phẫu thuật cũng cần được điều chỉnh. Mục đích là để giảm lượng mỡ tích tụ trong và xung quanh gan nhằm làm giảm nguy cơ xảy ra các vấn đề không mong muốn trong quá trình làm phẫu thuật và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Trước ngày phẫu thuật, bác sĩ sẽ có hướng dẫn cụ thể về việc ăn uống. Chế độ ăn sau phẫu thuật sẽ thay đổi theo từng giai đoạn, thường là hàng tuần. Điều này hỗ trợ phục hồi nhanh hơn, giúp cơ thể quen dần với kích thước mới của dạ dày và hình thành thói quen ăn uống lành mạnh hơn.

Chế độ ăn uống trước phẫu thuật

Trước khi phẫu thuật nối tắt dạ dày nên giảm cân để giảm lượng mỡ tích tụ trong và xung quanh gan cũng như là ổ bụng. Điều này giúp bác sĩ thực hiện các thao tác dễ dàng hơn và có thể tiến hành ca phẫu thuật bằng kỹ thuật nội soi thay vì kỹ thuật mổ mở. Phẫu thuật nội soi ít xâm lấn hơn, thời gian hồi phục nhanh hơn và giảm nguy cơ xảy ra biến chứng.

Giảm cân không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho bạn trong suốt quá trình phẫu thuật mà còn tạo nền tảng để hình thành thói quen ăn uống mới sau này.

Dựa trên cân nặng và tình trạng sức khỏe mà bác sĩ sẽ hướng dẫn chế độ ăn cụ thể.

Chế độ ăn này có thể bắt đầu ngay sau khi bác sĩ xác nhận bạn đủ điều kiện phẫu thuật. Nếu chưa giảm đủ số cân thì có thể ca phẫu thuật sẽ bị hoãn lại. Vì vậy, bạn nên bắt đầu thay đổi chế độ ăn theo yêu cầu của bác sĩ càng sớm càng tốt.

Nguyên tắc

Các nguyên tắc cụ thể ở mỗi người là khác nhau nhưng một số nguyên tắc chung gồm có:

• Tránh hoàn toàn hoặc hạn chế tối đa chất béo bão hòa, gồm có các sản phẩm sữa nguyên kem, thịt mỡ và đồ chiên.
• Tránh hoàn toàn hoặc hạn chế tối đa thực phẩm chứa nhiều carb, chẳng hạn như đồ ngọt, cơm, khoai tây, bánh mì, mì, phở,….
• Tránh đồ uống chứa nhiều đường, chẳng hạn như nước trái cây và nước ngọt có ga
• Tập kiểm soát khẩu phần ăn và không ăn quá nhiều
• Không hút thuốc lá
• Dừng các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ
• Không uống đồ uống có cồn
• Không vừa ăn vừa uống
• Uống vitamin tổng hợp hàng ngày
• Uống bột protein

Nên ăn gì?

Chế độ ăn uống trước ca phẫu thuật nối tắt dạ dày chủ yếu gồm có các loại thực phẩm giàu protein, ít calo và dễ tiêu hóa, bao gồm cả bột protein.

Protein giúp củng cố và bảo vệ mô cơ. Chế độ ăn giàu protein khiến cơ thể đốt cháy chất béo thay vì phân hủy mô cơ để lấy năng lượng. Protein còn giúp cho cơ thể khỏe mạnh hơn và tăng tốc độ phục hồi.

Trong một vài ngày ngay trước ca phẫu thuật, bạn sẽ cần chuyển sang chế độ ăn uống chủ yếu là chất lỏng. Tùy theo cân nặng và tình trạng sức khỏe tổng thể mà bác sĩ có thể sẽ cho phép ăn một số món dạng rắn trong thời gian này hoặc chỉ được tiêu thụ đồ dạng lỏng. Một số thực phẩm dạng rắn có thể ăn là cá, ngũ cốc ăn liền, trứng luộc lòng đào,…

Chế độ ăn sau phẫu thuật

Chế độ ăn uống sau phẫu thuật thay đổi theo từng giai đoạn. Bác sĩ sẽ có hướng dẫn cụ thể về những gì bạn có thể ăn trong mỗi giai đoạn.

Một điều quan trọng trong tất cả các giai đoạn là phải kiểm soát khẩu phần ăn. Thói quen này sẽ giúp tiếp tục giảm cân và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh suốt đời.

Giai đoạn 1: Chỉ ăn đồ lỏng

Trong giai đoạn 1 sau phẫu thuật, những thay đổi trong chế độ ăn sẽ giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn và tránh xảy ra các vấn đề không mong muốn.

Trong vài ngày đầu tiên, bạn sẽ chỉ được phép tiêu thụ khoảng vài chục ml chất lỏng trong suốt mỗi lần, ví dụ như nước hầm xương, nước lọc, một số loại nước ép trái cây,… Điều này giúp cho dạ dày không bị căng lên.

Sau đó, bạn có thể thêm các loại chất lỏng khác, ví dụ như:

• Cà phê và trà khử caffeine
• Sữa tách béo
• Súp loãng
• Các loại nước trái cây không đường

Giai đoạn 2: Ăn đồ nhuyễn

Khi đi tái khám, bác sĩ sẽ quyết định bạn có thể chuyển sang giai đoạn 2 được hay chưa. Trong giai đoạn này, bạn có thể ăn các loại thực phẩm xay nhuyễn và có dạng sệt.

Bạn có thể nấu chín thực phẩm và cho vào máy xay sinh tố.

Các loại gia vị cay có thể kích thích dạ dày nên phải tránh hoàn toàn hoặc thử từng chút một và theo dõi phản ứng. Tránh các loại trái cây có nhiều hạt như dâu tây, dưa hấu hay thanh long. Cũng không nên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều chất xơ như bông cải xanh, bông cải trắng, cà rốt…

Thay vào đó, hãy chọn các loại thực phẩm dạng sệt hoặc dễ xay nhuyễn, chẳng hạn như:

• Trái cây: chuối, đào, na (mãng cầu), dưa bở, đu đủ, xoài,…
• Rau: rau xanh, bí ngòi, bí đỏ,…
• Thực phẩm giàu đạm: sữa chua, phô mai tươi, các loại thịt, cá thịt trắng (cá rô phi, cá chép,…), trứng khuấy (trứng bác),…

Bạn cũng có thể mua các loại thức ăn cho trẻ ăn dặm.

Ở giai đoạn này, điều quan trọng là không uống trong bữa ăn.

Giai đoạn 3: Ăn đồ mềm

Có thể bạn sẽ không được ăn gì ngoài thức ăn nhuyễn trong vài tuần. Sau đó, bạn có thể bắt đầu ăn các món mềm, dễ nhai, ví dụ như:

• Trứng luộc lòng đào
• Thịt xay
• Cá thịt trắng
• Trái cây mềm, chẳng hạn như đu đủ, chuối, xoài,…

Khi ăn hãy ăn từng miếng nhỏ và nhai kỹ. Dừng lại ngay khi bắt đầu cảm thấy no.

Giai đoạn 4: Ăn đồ rắn

Sau giai đoạn 3, bạn có thể bắt đầu ăn các món dạng rắn. Lúc này thường là khoảng 2 tháng sau phẫu thuật.

Vì dạ dày đã nhỏ đi rất nhiều nên vẫn cần phải cắt nhỏ hoặc băm nhỏ thức ăn. Những miếng thức ăn lớn có thể gây tắc nghẽn trong dạ dày, dẫn đến đau bụng, buồn nôn và nôn mửa.

Hãy từ từ ăn lại từng món một. Bằng cách này, bạn sẽ có thể xác định được loại thức ăn nào dạ dày có thể dung nạp và loại nào cần tránh. Bất cứ loại thực phẩm nào gây khó chịu cũng đều phải tránh hoàn toàn.

Thực phẩm và đồ uống cần tránh trong giai đoạn 4

Dù lúc này đã được ăn uống gần như bình thường nhưng vẫn nên tránh một số loại thức ăn và đồ uống, chẳng hạn như:

• Rau củ chứa nhiều chất xơ, ví dụ như bông cải
• Bắp rang bơ
• Ngô
• Đồ uống có ga
• Thịt dai
• Đồ chiên
• Thực phẩm giòn, ví dụ như bánh quy, ngũ cốc granola, các loại quả hạch và hạt
• Hoa quả sấy khô
• Bánh mì

Khoảng 4 tháng sau phẫu thuật, bạn sẽ có thể ăn uống như bình thường.

Tuy nhiên, vẫn phải kiểm soát khẩu phần ăn. Chế độ ăn nên gồm có chủ yếu các loại trái cây, rau xanh, protein nạc và carb lành mạnh. Tránh các loại thực phẩm không lành mạnh có nhiều chất béo, carb tinh chế và calo.

Điều này sẽ giúp tiếp tục giảm cân và duy trì cân nặng khỏe mạnh.

Lưu ý chung về chế độ ăn uống

Dưới đây là một số điều cần lưu ý về chế độ ăn uống sau phẫu thuật nối tắt dạ dày:

• Ăn chậm và không làm việc khác khi ăn, kể cả xem TV
• Kiểm soát khẩu phần ăn mỗi bữa
• Chú ý phản ứng của cơ thể. Nếu một loại thực phẩm nào đó gây khó chịu thì hãy tránh xa
• Không ăn đồ nhiều chất béo và nhiều đường
• Có thể uống nước trước bữa ăn để nhanh no nhưng không được vừa ăn vừa uống
• Uống đủ nước hàng ngày để tránh bị mất nước
• Mỗi lần chỉ nên ăn từng miếng nhỏ và nhai kỹ
• Uống bổ sung các loại vitamin và chất dinh dưỡng mà bác sĩ khuyến nghị

Đây đều là những thay đổi lành mạnh mà bạn nên cố gắng duy trì vĩnh viễn..

Thay đổi lối sống sau phẫu thuật

Sau ca phẫu thuật, có thể bạn sẽ cảm thấy có động lực lớn hơn để bắt đầu hoặc tiếp tục thói quen tập thể dục. Tuy nhiên, hãy để cơ thể có thời gian hồi phục.

Trong tháng đầu tiên thì chỉ nên tập các bài tập nhẹ nhàng, ví dụ như đi bộ, bơi lội, các tư thế yoga đơn giản, các bài tập giãn cơ và hít thở sâu.

Trong vài tháng tiếp theo thì có thể từ từ bắt đầu tập thể hình và tập cardio.

Ngoài tập thể dục, bạn nên vận động tích cực trong suốt cả ngày bằng những thay đổi trong thói quen hàng ngày như:

• Đi bộ thay vì đi xe
• Đỗ xe cách xa điểm cần đến và đi bộ
• Leo cầu thang bộ thay vì đi thang máy

Các rủi ro, biến chứng

Thực hiện chế độ ăn uống đúng theo lời khuyên của bác sĩ cả trước và sau phẫu thuật có thể giảm nguy cơ xảy ra các biến chứng. Tuy nhiên, giống như mọi quy trình phẫu thuật khác, nối tắt dạ dày cũng có thể xảy ra một số vấn đề không mong muốn dưới đây.

Tắc nghẽn dạ dày

Đôi khi, vị trí nối giữa dạ dày và ruột non có thể bị thu hẹp. Điều này có thể xảy ra ngay cả khi rất cẩn thận trong ăn uống.

Nếu bị buồn nôn, nôn mửa hoặc đau bụng quá 2 ngày thì cần báo ngay cho bác sĩ biết. Đây là các biểu hiện của tắc nghẽn dạ dày.

Hội chứng dumpling

Kiểm soát khẩu phần ăn, ăn chậm và tránh xa thực phẩm chứa nhiều đường, nhiều chất béo sẽ giúp tránh xảy ra hội chứng dumpling. Hội chứng này xảy ra khi thức ăn hoặc đồ uống đi vào ruột non quá nhanh hoặc lượng quá lớn cùng một lúc.

Thói quen vừa ăn vừa uống cũng có thể gây ra hội chứng dumpling. Lý do là bởi điều này làm tăng lượng thực phẩm hấp thụ.

Hội chứng dumpling có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào sau phẫu thuật nối tắt dạ dày. Các dấu hiệu gồm có:

• Đổ mồ hôi
• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Chóng mặt
• Tiêu chảy

Để tránh xảy ra vấn đề này thì cần ăn chậm sao cho mỗi bữa kéo dài ít nhất 30 phút.

Hãy chọn những thực phẩm ít chất béo và thực phẩm ít hoặc không có đường. Chờ khoảng 30 đến 45 phút sau khi ăn mới uống và uống thật chậm.

Tóm tắt bài viết

Phẫu thuật nối tắt dạ dày là một phương pháp hiệu quả để giảm cân và cải thiện sức khỏe.

Thực hiện đúng theo hướng dẫn về chế độ ăn uống trước và sau khi phẫu thuật sẽ giúp ca phẫu thuật diễn ra thuận lợi, an toàn hơn, nhanh hồi phục hơn và giúp giảm cân hiệu quả. Điều này làm giảm nguy cơ xảy ra các biến chứng và hình thành thói quen ăn uống lành mạnh về lâu dài.