'Thư cho em' - mối tình vượt hai thế kỷ của thiếu tướng Hoàng Đan

Tình yêu, nỗi nhớ và khát vọng đoàn tụ của vợ chồng thiếu tướng Hoàng Đan trong chiến tranh được gửi gắm qua hơn 400 lá thư.

Chuyện tình thiếu tướng Hoàng Đan và bà Nguyễn Thị An Vinh được con trai út của họ - doanh nhân Hoàng Nam Tiến - tái hiện trong cuốn Thư cho em. Sách gồm bốn phần: Đi Điện Biên Phủ về, ta cưới!; Hương gây mùi nhớ; Thư cho em giữa hai bên súng địch ta vẫn nổ; Về đây bên nhau, tương ứng các mốc thời gian từ khi vợ chồng thiếu tướng nên duyên, đến tháng ngày phải xa cách vì chiến tranh, cuối cùng là cuộc sống tuổi già bên nhau.

Chuyện tình của họ gắn liền hai cuộc chiến tranh, với những sự kiện lịch sử như chiến dịch Thượng Lào 1953, Tổng Tiến công xuân Mậu Thân 1968, trận Thành cổ Quảng Trị mùa hè 1972.

Sách "Thư cho em" do Nhã Nam phát hành hôm 25/3. Ảnh: Phương Linh

Ở lời nói đầu, tác giả Hoàng Nam Tiến viết: ''Tôi muốn kể lại câu chuyện của ba mẹ - một chuyện tình vượt qua hai thế kỷ, tràn đầy trìu mến thương yêu và gắn liền với các mốc lịch sử lớn lao của dân tộc. Tôi muốn lưu lại tất cả những gì thuộc về họ''.

Ông Hoàng Nam Tiến nhớ lại giây phút cha qua đời, mẹ dặn ông phải đưa vào quan tài các lá thư, nhật ký giữa hai người. Tuy nhiên, ông Tiến giữ lại một hộp tài liệu, trong đó có hơn 400 bức thư và đọc chậm rãi qua nhiều năm. Khi những tờ giấy dần ngả màu thời gian, tác giả nhờ nhân viên của mình đánh máy lại rồi mang theo nghiền ngẫm trong các chuyến công tác. ''Từng lá thư như những sợi dây mềm buộc một cuộc tình 50 năm bền chặt, qua ngày tháng, từ từ được mở ra'', ông Tiến cho biết.

Qua những lời nhắn gửi đến vợ, thiếu tướng hiện lên là người nhiệt thành và lãng mạn trong tình yêu. Ông là người chủ động trong chuyện tình cảm với bà An Vinh. Khi nỗi tương tư lớn dần, cùng sự ủng hộ của người nhà, ông nhanh chóng viết thư cho gia đình để nói chuyện trọng đại. Trước khi tham gia chiến dịch Thượng Lào, thiếu tướng xin nghỉ phép về tổ chức lễ ăn hỏi, dù chỉ được ở lại một đêm.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, ông đạp xe 1.300 km về Nghệ An, đến Thái Nguyên, Lạng Sơn để tìm và hỏi cưới ''cô Vinh''. Khi bà nói muốn tập trung công tác mà tạm thời gác lại việc có con, ông hiểu và tôn trọng. Gần hai tháng sau lễ ăn hỏi vào tháng 3/1953, họ trao nhau nụ hôn đầu tiên. Bốn năm sau ngày cưới, hai người mới đón con trai đầu lòng.

Trong thư, ông luôn chủ động thể hiện tình cảm bằng những lời ngọt ngào, cách xưng hô ''Em Vinh'', ''Vinh em'', ''Chồng của Vinh''. Đôi khi, thiếu tướng cho thấy sự khéo léo trong việc góp ý vợ bày tỏ sự yêu thương với mình nhiều hơn. Vốn là người kín đáo nhưng theo thời gian, bà An Vinh dần thay đổi và chăm viết thư cho ông.

Theo lời kể của tác giả Hoàng Nam Tiến, trong bốn năm thiếu tướng Hoàng Đan đi Liên Xô học cao cấp quân sự, cha mẹ ông không chờ hồi âm của nhau mà lần lượt viết, trung bình tuần nào cũng gửi một thư, có tuần hai bức. Ngoài bày tỏ tình cảm, nỗi nhớ mong, họ cập nhật cuộc sống, tình hình của các con, chia sẻ quan điểm yêu đương, thậm chí giận nhau và làm hòa qua thư.

Giữa khói lửa chiến tranh và sự xa cách không biết ngày đoàn tụ, tình yêu của vợ chồng thiếu tướng Hoàng Đan gây xúc động. Sau những lời tâm tình, độc giả phần nào thấy được cuộc sống thời chiến và nỗi lòng hậu phương.

Hình cưới của ông Hoàng Đan và bà An Vinh. Ảnh: Gia đình cung cấp

Trong thư, ông Hoàng Đan ít đề cập sự khốc liệt nơi chiến trường mà luôn thể hiện tinh thần sẵn sàng lăn xả vì đất nước. Bức thư ông gửi vợ ngày 15/11/1960 khi ở Liên Xô có đoạn nhắc đến các con: ''Anh nhìn đến đời chúng sau này anh càng sung sướng vì dù sao anh cũng thấy được người thật sự sống sung sướng là con chúng ta. Còn anh, anh đổi thanh xuân sôi nổi để cống hiến cho Tổ quốc, cho những năm tháng chiến tranh''.

Hiểu chồng thương nhớ vợ con, ở mỗi bức thư, bà An Vinh thường cập nhật cho ông biết con đã lớn thế nào, sức khỏe của bản thân ra sao. Bà không ngừng nhắc đến việc các con mong cha trở về, phần nào tiếp thêm động lực chiến đấu cho ông: ''An càng lớn càng giống anh nhiều...'', ''Bé Hồng thì chưa biết gì, mà cũng không biết ba là ai cả. Nó vừa gầy vừa yếu, nhưng ngoan lắm'', ''Anh ạ, nếu anh sống bên cạnh hai đứa con thì anh sẽ thấy tình yêu của chúng ta sâu sắc hơn, không ngày nào em không nghĩ đến anh...''.

Chứng kiến cuộc hôn nhân của đấng sinh thành, ông Hoàng Nam Tiến cho biết chưa bao giờ hết ngưỡng mộ họ: ''Trong lòng tôi, không tình yêu nào có thể đẹp hơn tình yêu của ba mẹ, không sự trìu mến nào có thể nhiều hơn sự trìu mến của ba dành cho mẹ, không sự bao dung nào có thể lớn hơn sự bao dung mẹ dành cho ba''.

Trong sách, tác giả cho biết dù ở tuổi lão, chỉ cần bà An Vinh đau dạ dày hay thèm ăn gì, bất kể ban đêm hay trời lạnh, ông Hoàng Đan sẵn lòng đi mua thuốc giảm đau hoặc món bà thích. Con cháu nhiều lần ngăn cản vì lo cho sức khỏe thiếu tướng nhưng ông thường không nghe, luôn chiều theo mọi yêu cầu của vợ. Vì vậy khi thiếu tướng đột ngột qua đời năm 2003, bà Vinh đau buồn đến ốm nặng, một thời gian mới nguôi ngoai. 19 năm sau, bà cũng "về" với ông.

Thiếu tướng Hoàng Đan sinh năm 1928 trong một gia đình danh tướng tại Nghệ An, là hậu duệ đời thứ 21 của Hoàng Tá Thốn, tướng đời Trần, từng được phong là Sát Hải Đại Vương. Ông là một cán bộ chỉ huy đã tham gia kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Năm 2010, Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân ra mắt tập sách Từ sông Bến Hải đến Dinh Độc Lập với những trang hồi ức chiến trường sống động của ông. Trong lời đề dẫn, nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu nhận định về thiếu tướng Hoàng Đan: ''Một con người hầu như cả cuộc đời, cả sự nghiệp của ông đều gắn bó trong lĩnh vực quân sự, ông trực tiếp chỉ huy chiến đấu trên các chiến trường từ những năm kháng chiến chống Pháp đến kháng chiến chống Mỹ với nhiều cương vị khác nhau. Phần lớn các trận đánh đều đạt hiệu quả cao và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ''.

Hoàng Nam Tiến, 55 tuổi, là nhà quản trị kinh doanh, một người làm công nghệ, đồng thời là nhà giáo. Ông hiện giữ chức phó chủ tịch Hội đồng trường - Trường Đại học FPT.

Phương Linh