Tụt lợi: Nguyên nhân, điều trị và cách phòng ngừa

Tụt lợi là quá trình đường viền lợi quanh răng bị mòn hoặc kéo ra xa, để lộ ra nhiều răng hoặc chân răng. Khi tụt lợi xảy ra, các túi lợi (khoảng trống giữa răng và đường viền lợi) tạo điều kiện cho vi khuẩn tích tụ phát triển bệnh nha chu. Nếu không được điều trị, các mô nâng đỡ và cấu trúc xương xung quanh răng có thể bị tổn thương nghiêm trọng, và cuối cùng có thể dẫn đến mất răng.

Tụt lợi là vấn đề nha khoa phổ biến. Hầu hết mọi người đều không biết họ bị tụt lợi bởi vì tình trạng này diễn ra từ từ. Dấu hiệu đầu tiên nhận biết tụt lợi là răng nhạy cảm, hoặc bạn quan sát thấy răng dài hơn bình thường. Có nhiều phương pháp điều trị tụt lợi có sẵn, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Càng chẩn đoán và điều trị sớm, càng đạt được kết quả tốt.

Nguyên nhân gây tụt lợi

Nguyên nhân chính gây tụt lợi là Viêm nha chu.

Viêm nha chu là nhiễm trùng lợi do vi khuẩn gây ra, nó phá hủy các mô lợi và xương nâng đỡ răng, khiến lợi bị tụt và lộ chân răng.

Ngoài ra còn một số yếu tố khác góp phần như:

• Chải răng quá mạnh trong một thời gian dài: Đánh răng với lực mạnh hoặc đánh răng không đúng cách có thể làm mòn cổ răng hoặc tụt lợi.
• Thay đổi nội tiết: Sự thay đổi nội tiết tố ở người phụ nữ trong các giai đoạn như dậy thì, mang thai và tiền mãn kinh có thể khiến lợi nhạy cảm hơn và dễ tụt lợi hơn.
• Yếu tố di truyền: Một số người có khả năng bị tụt lợi cao hơn những người khác, cho dù họ chăm sóc răng miệng rất tốt. (Tỷ lệ này chiếm khoảng 30% dân số).
• Chăm sóc nha khoa không đầy đủ: Các mảng bám trên răng (cao răng) chỉ có thể được loại bỏ bằng cách làm sạch răng chuyên nghiệp.
• Răng mọc chen chúc hoặc sai lệch khớp cắn: khi răng tiếp xúc với nhau không đúng cách, chúng sẽ tạo nhiều áp lực lên lợi và xương, tạo điều kiện cho tụt lợi xảy ra.
• Hút thuốc lá: những người hút thuốc lá có nhiều khả năng tích tụ mảng bám trên răng rất khó loại bỏ và dễ gây tụt lợi.
• Nghiến răng: nghiến răng tạo quá nhiều áp lực lên răng, cũng là một trong những nguyên nhân khiến lợi bị tụt.
• Một số loại thuốc có thể gây khô miệng: tác dụng phụ của một số loại thuốc khiến khô miệng, nước bọt được tiết ra ít hơn bình thường. Điều này làm cho các mô lợi dễ bị tổn thương bởi vi khuẩn và là nguyên nhân gây tụt lợi.

Tụt lợi thường gặp nhất ở người lớn, từ 40 tuổi trở lên. Vì lý do này nên tụt lợi thường bị hiểu nhầm là dấu hiệu lão hóa. Ngoài ra, tình trạng này gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới.

Các triệu chứng tụt lợi

Các triệu chứng của tụt lợi bao gồm:

• Chảy máu khi đánh răng hoặc xỉa răng
• Lợi đỏ, sưng
• Hôi miệng
• Đau ở đường viền lợi
• Lợi co lại rõ rệt
• Lộ chân răng
• Răng lung lay, mất răng

Chẩn đoán

Tụt lợi và một số hình thức khác của viêm nha chu được chẩn đoán bởi nha sĩ. Họ có thể sử dụng một cái thước nhỏ, không gây đau để đo túi lợi. Kích thước túi lợi thông thường trong khoảng 1-3 mm. Nếu kích thước lớn hơn thì đó có thể là dấu hiệu của bệnh về lợi.

Điều trị tụt lợi

Sử dụng thuốc

Bác sĩ sẽ quyết định liệu trình điều trị tốt nhất để bảo vệ mô lợi và răng của bạn. Đầu tiên, nếu lợi của bạn bị nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ kê thuốc kháng sinh cho bạn.

Các loại thuốc khác có thể được sử dụng để điều trị các vấn đề tiềm ẩn gây ra tụt lợi. Các lựa chọn bao gồm:

• Gel kháng sinh tại chỗ: loại gel này chứa Doxycycline – một loại kháng sinh. Nó giúp kiểm soát vi khuẩn và thu nhỏ các túi nha chu. Gel kháng sinh được đặt vào trong túi lợi sau khi làm láng chân răng (loại bỏ các điểm thô nhám trên chân răng). Gel kháng sinh tại chỗ được giải phóng chậm theo thời gian.
• Chips sát trùng: Chips sát trùng là một mảnh gelatin nhỏ chứa Clohexidine có công dụng tương tự gel kháng sinh tại chỗ. Và cũng giải phóng chậm theo thời gian.

Chips sát trùng giúp kiểm soát vi khuẩn và thu nhỏ kích thước túi nha chu

• Nước súc miệng kháng khuẩn: sử dụng điều trị viêm lợi trước và sau phẫy thuật. Bệnh nhân có thể sử dụng nó như nước súc miệng hàng ngày.
• Thuốc ức chế enzyme: chứa doxycycline liều thấp và làm chậm phản ứng của enzym trong cơ thể (một số loại enzyme có thể phá hủy mô lợi). Thuốc ức chế enzyme được bào chế ở dạng viên, đường uống, sử dụng cùng với quy trình nạo cao răng và làm láng chân răng.

Phẫu thuật

Phẫu thuật được sử dụng trong những trường hợp bị tụt lợi nghiêm trọng. Thường có 2 lựa chọn: phẫu thuật nạo túi nha chu và ghép lợi.

• Phẫu thuật nạo túi nha chu: khi các phương pháp điều trị khác không đạt được hiệu quả, bác sĩ sẽ tiến hành nạo túi nha chu. Đây là một quy trình làm sạch sâu, loại bỏ vi khuẩn và cao răng tích tụ trong túi lợi. Sau đó, bác sĩ sẽ kéo lợi vào vị trí thích hợp và khâu lại.
• Ghép lợi: mục tiêu là để tái sinh mô lợi hoặc xương. Trong suốt quá trình, bác sĩ nha chu đặt một miếng ghép vật liệu tổng hợp hoặc một miếng xương/mô để giúp lợi phát triển trở lại. Điều quan trọng cần lưu ý là cần chăm sóc sức khỏe răng miệng đúng cách để duy trì được kết quả lâu dài.
• Phẫu thuật lợi Pinhole: là một phương pháp mới hơn cho PT ghép lợi. Bác sĩ sẽ tạo vết rạch có kích thước bằng lỗ kim rồi dùng dụng cụ chuyên dụng để luồn vào trong lợi và giải phóng mô mềm, kéo rộng vùng phủ của lợi che đi phần chân răng bị lộ.

Biến chứng của tụt lợi

Theo Hiệp hội nha khoa Canada, các bệnh nha chu như tụt lợi chiếm 70% nguyên nhân gây ra mất răng ở người lớn. Khi không có đủ mô lợi để giữ chân răng tại chỗ, răng dễ bị rụng. Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ nhổ răng lung lay trước khi nó rụng.

Các trường hợp tụt lợi tiến triển có thể được phẫu thuật để ngăn ngừa tình trạng tồi tệ hơn.

Ngăn ngừa tụt lợi

Có lẽ một trong những công cụ tốt nhất để ngăn ngừa tụt lợi là đi khám nha khoa định kỳ và được làm sạch răng chuyên nghiệp. Ngay cả khi bạn không có bất kỳ triệu chứng nào, nha sĩ cũng có thể xác định các dấu hiệu sớm của bệnh về lợi. Bạn cũng có thể ngăn ngừa các vấn đề về lợi bằng cách thực hành tốt chăm sóc sức khỏe răng miệng.

Mặc dù xỉa răng, dùng chỉ nha khoa và đánh răng loại bỏ được vi khuẩn, vụn thức ăn nhưng các mảng bám và cao răng chỉ có thể loại bỏ được bằng cách làm sạch chuyên nghiệp (lấy cao răng). Vì cao răng có thể góp phần gây bệnh nha chu và tụt lợi cho nên việc làm sạch răng chuyên nghiệp 2 lần/năm là rất quan trọng trong việc ngăn ngừa các loại biến chứng này.

Tiên lượng

Tiên lượng cho giai đoạn đầu của bệnh về lợi có thể tốt – nhưng chỉ khi vấn đề được điều trị sớm. Bạn cũng không nên chờ cho đến khi nha sĩ phát hiện các dấu hiệu của tụt lợi. Nếu có gì đó bất thường trong miệng của bạn, hãy đi khám nha khoa ngay lập tức. Bạn có thể điều trị viêm lợi trước khi nó tiến triển thành tụt lợi.