Nguyên nhân gây hội chứng sương mù não vào thời kỳ mãn kinh và cách điềutrị

Nội dung chính của bài viết:

• “Sương mù não” là một thuật ngữ dùng để chỉ những vấn đề với hệ thần kinh trung ương, ví dụ như vấn đề về khả năng suy nghĩ, ghi nhớ, tập trung,… 
• Các nhà khoa học tin rằng cũng giống như nhiều triệu chứng mãn kinh khác, hội chứng sương mù não cũng có liên quan đến sự thay đổi hormone (nội tiết tố).
• Trí nhớ và các vấn đề nhận thức khác liên quan đến thời kỳ mãn kinh có thể tự cải thiện theo thời gian.
• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn và giữ cho não luôn hoạt động để cải thiện các triệu chứng trong thời gian này.
• Nếu nhận thấy tình trạng sương mù não trở nên trầm trọng hơn thì cần đi khám để kiểm tra và tham khảo ý kiến bác sĩ về phương pháp trị liệu bằng hormone.

Sương mù não và mãn kinh

Khi sang độ tuổi 40 hoặc 50, phụ nữ sẽ phải bước vào thời kỳ mãn kinh. Đây là giai đoạn kết thúc chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng. Độ tuổi trung bình diễn ra thời kỳ mãn kinh là 51.

Trước khi chấm dứt kinh nguyệt hoàn toàn, phụ nữ sẽ trải qua một giai đoạn chuyển tiếp được gọi là giai đoạn tiền mãn kinh mà trong đó, nồng độ hormone trong cơ thể có sự dao động thất thường, gây ra những dấu hiệu, triệu chứng. Các triệu chứng ở mỗi phụ nữ là khác nhau nhưng phổ biến nhất là đổ mồ hôi về đêm, bốc hỏa, tăng cân, mỏng tóc, khô âm đạo, ngưởi mệt mỏi... Bên cạnh đó, “sương mù não” cũng là một vấn đề mà nhiều phụ nữ gặp phải trong thời gian này.

“Sương mù não” là một thuật ngữ dùng để chỉ những vấn đề với hệ thần kinh trung ương, ví dụ như vấn đề về khả năng suy nghĩ, ghi nhớ, tập trung,…

Vậy tại sao phụ nữ lại gặp vấn đề về trí nhớ và khả năng tập trung khi bước và thời kỳ mãn kinh? Và làm thế nào để khắc phục?

Kết quả nghiên cứu

Theo kết quả một nghiên cứu, khoảng 60% phụ nữ độ tuổi trung niên cho biết họ thường xuyên bị khó tập trung và gặp các vấn đề về nhận thức khác. Những vấn đề này tăng cao đột biến ở những phụ nữ đang trải qua giai đoạn tiền mãn kinh.

Những người tham gia nghiên cứu nhận thấy trí nhớ của mình có sự suy giảm nhẹ nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng điều này có ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý, cảm xúc của phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh.

Các nhà nghiên cứu giải thích rằng những phụ nữ đang ở trong thời kỳ mãn kinh thường gặp phải những cảm xúc, tâm trạng tiêu cực và những cảm xúc này có thể liên quan đến các vấn đề về trí nhớ. Không chỉ có vậy, hội chứng sương mù não còn có thể liên quan đến các vấn đề về giấc ngủ và các triệu chứng về mạch máu trong thời kỳ mãn kinh, ví dụ như bốc hỏa.

Một nghiên cứu khác cũng đã đưa ra kết quả cho thấy rằng ở giai đoạn đầu của thời kỳ mãn kinh – giai đoạn tiền mãn kinh thì các vấn đề về khả năng nhận thức thường bộc lộ rõ hơn. Ngoài ra, phụ nữ trong giai đoạn này còn gặp vấn đề về:

• Khả năng học qua lời nói
• Khả năng ghi nhớ
• Chức năng vận động
• Khả năng tập trung

Tuy nhiên, trí nhớ của những phụ nữ trong nghiên cứu đã cải thiện dần sau một thời gian khi nồng độ hormone ổn định và điều này trái ngược với giả thuyết được ra ban đầu.

Vậy nguyên nhân nào gây ra hội chứng sương mù não này? Các nhà khoa học tin rằng cũng giống như nhiều triệu chứng tiền mãn kinh khác, hội chứng sương mù não cũng có liên quan đến sự thay đổi hormone (nội tiết tố). Estrogen, progesterone, hormone kích thích nang trứng (FSH) và luteinizing hormone đều là những hormone quan trọng tham gia vào nhiều quá trình, chức năng khác nhau trong cơ thể, gồm có cả chức năng nhận thức. Giai đoạn tiền mãn kinh kéo dài trung bình 4 năm, trong thời gian này nồng độ hormone trong cơ thể có thể dao động dữ dội và gây ra một loạt các triệu chứng do cơ thể chưa kịp thích nghi.

Khi nào cần đi khám?

Vấn đề về trí nhớ trong thời kỳ mãn kinh là điều hoàn toàn bình thường. Bạn có thể sẽ quên những điều nhỏ nhặt hàng ngày như ví tiền, chìa khoa, điện thoại di động hoặc cũng có thể nặng hơn một chút, ví dụ như không nhớ được tên người quen. Tuy nhiên, nếu vấn đề trở nên nghiêm trọng và bắt đầu tác động tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày thì đã đến lúc đến gặp bác sĩ.

Sa sút trí tuệ cũng gây ra những triệu chứng tương tự như sương mù não. Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất gây sa sút trí tuệ. Trong giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer, người bệnh thường có biểu hiện là hay quên và gặp khó khăn trong việc sắp xếp các suy nghĩ. Tuy nhiên, trong khi hội chứng sương mù não liên quan đến mãn kinh thường tự cải thiện khi nồng độ hormone trong cơ thể ổn định thì Alzheimer lại là một bệnh sẽ tiến triển nặng dần theo thời gian.

Các triệu chứng khác của bệnh Alzheimer gồm có:

• Lặp đi lặp lại một số câu hỏi, lời nói nhất định
• Không xác định được phương hướng, ngay cả ở những nơi quen thuộc
• Không nhớ được tên những đồ vật hàng ngày
• Khó thực hiện các công việc hàng ngày
• Khó đưa ra quyết định
• Thay đổi tâm trạng, tính cách hoặc hành vi

Phương pháp điều trị

Ở nhiều phụ nữ, hội chứng sương mù não xảy ra trong thời kỳ mãn kinh chỉ ở mức độ nhẹ và tự hết sau một thời gian. Tuy nhiên, một số người lại gặp phải vấn đề về trí nhớ ở mức độ nghiêm trọng hơn, gây ảnh hưởng đến các hoạt động sinh hoạt thường ngày như ăn uống hay vệ sinh cá nhân, quên tên các đồ vật quen thuộc hoặc không xác định được phương hướng.

Khi đi khám, nếu bác sĩ kết luận không mắc những vấn đề khác, ví dụ như chứng sa sút trí tuệ mà chỉ đơn thuần là hội chứng sương mù não do mãn kinh thì có thể khắc phục bằng liệu pháp hormone mãn kinh (MHT) hay còn gọi là liệu pháp hormone thay thế (HRT). Đây là phương pháp sử dụng estrogen liều thấp hoặc kết hợp estrogen và progestin để điều trị những vấn đề mà phụ nữ gặp phải trong thời kỳ mãn kinh. Phương pháp này có tác dụng với nhiều triệu chứng khác nhau chứ không chỉ là vấn đề với trí nhớ.

Tuy nhiên, việc sử dụng estrogen trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú, bệnh tim mạch và các vấn đề sức khỏe khác. Do đó, cần thảo luận kỹ với bác sĩ về những lợi ích và rủi ro của phương pháp điều trị này.

Biện pháp phòng ngừa

Không có cách nào có thể ngăn ngừa hoàn toàn hội chứng sương mù não do sự thay đổi hormone diễn ra trong thời kỳ mãn kinh. Tuy nhiên, có một số thay đổi trong lối sống mà bạn có thể thực hiện có thể làm giảm nhẹ các triệu chứng tiền mãn kinh và cải thiện trí nhớ nói chung.

Duy trì chế độ ăn uống cân bằng

Một chế độ ăn nhiều LDL cholesterol (cholesterol lipoprotein tỉ trọng thấp) hay cholesterol xấu sẽ gây hại cho cả hệ tim mạch và não bộ. Do đó, nên tránh những thực phẩm chứa nhiều loại cholesterol này và thay bằng những thực phẩm chứa chất béo lành mạnh.

Có thể tham khảo chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải – một chế độ ăn có lợi cho não bộ vì giàu axit béo omega-3 và các chất béo không bão hòa khác.

Một số lựa chọn thực phẩm nên bổ sung vào chế độ ăn gồm có:

• Trái cây và rau xanh
• Các loại ngũ cốc
• Cá
• Các loại đậu
• Các loại hạt như hạt óc chó, hạt hạnh nhân, macca…
• Dầu ô-liu

Nghỉ ngơi đầy đủ

Chất lượng giấc ngủ kém có thể khiến cho tình trạng sương mù não trở nên nghiêm trọng hơn. Những vấn đề về giấc ngủ như khó ngủ, mất ngủ hay ngủ không sâu giấc là một trong những triệu chứng phổ biến nhất xảy ra trong thời kỳ mãn kinh. Theo thống kê thì khoảng 61% phụ nữ mãn kinh bị mất ngủ. Do đó mà việc ngủ đủ giấc là điều khó mà thực hiện được trong thời gian này.

Tuy nhiên, có thể khắc phục những vấn đề về giấc ngủ trong thời kỳ mãn kinh bằng cách:

• Không ăn tối muộn và tránh ăn nhiều trước khi đi ngủ, tránh xa các loại thực phẩm cay và chua vì những thực phẩm này có thể gây ợ nóng hay trào ngược axit dạ dày và dẫn đến khó ngủ.
• Tránh các chất kích thích như caffeine và nicotine trước khi đi ngủ. Ngoài ra, không uống rượu vì rượu cũng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát và giảm bớt chăn đệm trên giường để không bị thức giấc giữa đêm do bốc hỏa và đổ mồ hôi.
• Làm mát phòng ngủ
• Thư giãn. Căng thẳng có thể gây khó ngủ và ngủ không yên giấc. Hãy thử những biện pháp thư giãn, giảm căng thẳng như hít thở sâu, tập yoga, mát xa hoặc tắm nước ấm trước khi ngủ.

Tập thể dục

Hoạt động thể chất thường xuyên là điều đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe và được khuyến nghị cho tất cả mọi người, kể cả phụ nữ đang trong thời kỳ mãn kinh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thói quen tập thể dục hàng ngày thậm chí còn có thể cải thiện các triệu chứng mãn kinh như vấn đề về trí nhớ.

Hãy cố gắng duy trì thói quen tập luyện gồm có:

• Các bài tập cardio ít nhất 5 ngày một tuần, mỗi ngày 30 phút. Một số bài tập cardio gồm có đi bộ, chạy bộ, đạp xe và tập thể dục nhịp điệu.
• Kết hợp cả các bài tập tăng cơ như tập tạ vào thói quen tập luyện, có thể là 2 buổi mỗi tuần, xen kẽ với các bài tập cardio. Nên cố gắng thực hiện 8 bài tập, mỗi bài lặp lại từ 8 đến 12 lần.

Luyện tập trí não

Giống như nhiều bộ phận khác của cơ thể, bộ não cũng cần được tập luyện thường xuyên, đặc biệt là khi có tuổi. Hãy thử những trò chơi rèn luyện não bộ như giải đố, ô chữ hoặc bắt đầu một sở thích mới, ví dụ như chơi đàn. Bên cạnh đó, nên ra ngoài gặp gỡ bạn bè, người thân nhiều hơn. Nên lập một danh sách những việc cần làm trong ngày để tránh bị quên.