Phân biệt viêm âm đạo do nấm và viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo là gì?

Viêm âm đạo là bệnh lý nhiễm trùng âm đạo do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Vi khuẩn và nấm men là hai nguyên nhân gây viêm âm đạo phổ biến nhất.

Mặc dù các triệu chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn (nhiễm khuẩn âm đạo) và viêm âm đạo do nấm (nhiễm trùng nấm men) cũng giống hoặc tương tự nhau nhưng nguyên nhân và phương pháp điều trị hai loại viêm âm đạo này lại khác nhau.

Một số loại nhiễm trùng nấm men có thể được điều trị bằng thuốc không kê đơn (OTC) còn tất cả các trường hợp nhiễm khuẩn âm đạo đều cần dùng thuốc kháng sinh kê đơn.

Dưới đây là những điểm khác biệt của hai loại viêm âm đạo này.

Biểu hiện

Cả viêm âm đạo do vi khuẩn và viêm âm đạo do nấm men đều có biểu hiện là dịch tiết âm đạo bất thường.

Tuy nhiên, dịch tiết khi bị nhiễm trùng nấm men thường đặc, có màu trắng và không có mùi.

Dịch tiết khi bị nhiễm khuẩn âm đạo thường loãng hơn, có màu vàng hoặc xám và có mùi khó chịu.

Có thể bị nhiễm trùng nấm men và nhiễm khuẩn âm đạo cùng một lúc. Nếu như có triệu chứng của cả hai vấn đề này thì cần đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán chính xác.

Viêm âm đạo do vi khuẩn

Khoảng một nửa số người bị viêm âm đạo do vi khuẩn không có biểu hiện rõ rệt.

Nhưng nếu có thì các biểu hiện thường gặp gồm có:

• Dịch tiết âm đạo có mùi hôi tanh và mùi nặng hơn sau khi quan hệ hoặc trong kỳ kinh nguyệt
• Dịch tiết lỏng, có màu xám, vàng hoặc xanh lá
• Ngứa ngáy quanh âm đạo
• Nóng rát khi đi tiểu

Viêm âm đạo do nấm men

Các biểu hiện khi bị viêm âm đạo do nấm men gồm có:

• Dịch tiết âm đạo đặc, màu trắng đục, vón cục giống như bã đậu
• Đỏ và sưng xung quanh cửa âm đạo
• Đau, nhức và ngứa âm hộ
• Nóng rát khi đi tiểu và khi quan hệ

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nói một cách đơn giản, nguyên nhân gây nhiễm trùng nấm men là do nấm còn nguyên nhân gây nhiễm khuẩn âm đạo là do vi khuẩn.

Viêm âm đạo do vi khuẩn

Nhiễm khuẩn âm đạo là do sự mất cân bằng trong hệ vi sinh vật âm đạo gây nên. Trong âm đạo luôn tồn tại cả vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại nhưng chúng ở thế cân bằng nên không gây vấn đề. Khi sự cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn bị phá vỡ, hại khuẩn chiếm áp đảo thì sẽ gây ra các triệu chứng viêm âm đạo do vi khuẩn.

Có nhiều tác nhân khác nhau gây mất cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn. Một trong số đó là thay đổi độ pH âm đạo. Sự thay đổi độ pH khiến cho một số vi khuẩn vốn tồn tại tự nhiên bên trong âm đạo đột ngột phát triển hơn mức bình thường và dẫn đến viêm. Một trong số những vi khuẩn gây viêm âm đạo phổ biến nhất là Gardnerella vaginalis.

Mặc dù độ pH bình thường trong âm đạo thay đổi tùy theo từng thời điểm nhưng thường là trong khoảng 3.8 - 4.5. Khi tăng cao quá 4.5 thì sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại sinh sôi. Độ pH trong âm đạo có thể thay đổi vì nhiều lý do, ví dụ như:

• Thay đổi nội tiết tố (hormone), chẳng hạn như trong kỳ kinh nguyệt, mang thai và mãn kinh
• Thụt rửa hoặc các phương pháp vệ sinh vùng kín không đúng cách
• Quan hệ đường âm đạo với người mới
• Đang dùng thuốc kháng sinh

Viêm âm đạo do nấm men

Tình trạng viêm âm đạo do nấm cũng xảy ra khi có sự mất cân bằng trong môi trường âm đạo nhưng không phải giữa lợi khuẩn và hại khuẩn mà là giữa vi khuẩn và nấm, cụ thể là nấm candida. Đây là loại nấm luôn tồn tại tự nhiên trong âm đạo nhưng sự phát triển của chúng được kiềm chế bởi một số vi khuẩn có lợi. Khi có các tác nhân gây suy giảm số lượng lợi khuẩn thì nấm sẽ sinh sôi quá mức và gây viêm.

Nguyên nhân dẫn đến điều này có thể là:

• Lượng đường trong máu tăng cao
• Dùng thuốc kháng sinh
• Thuốc tránh thai
• Trong thời gian điều trị bằng liệu pháp hormone
• Mang thai

Mặc dù viêm âm đạo do nấm không được xếp vào nhóm các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI) nhưng việc quan hệ tình dục sẽ làm tăng nguy cơ xảy ra vấn đề này.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Cần đi khám bác sĩ phụ khoa nếu như:

• Đây là lần đầu tiên bạn gặp phải các triệu chứng viêm âm đạo.
• Đã từng bị nhiễm trùng nấm men trước đây nhưng lần này lại gặp phải các triệu chứng khác.
• Nghi ngờ mình bị viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Các triệu chứng không cải thiện sau khi điều trị bằng một đợt thuốc không kê đơn hoặc kháng sinh. Viêm âm đạo do nấm men và viêm âm đạo do vi khuẩn có thể gây biến chứng nếu không được điều trị dứt điểm.
• Các triệu chứng nghiêm trọng đến mức gây rách, nứt hoặc chảy máu da tại vị trí bị viêm. Nếu xảy ra hiện tượng này thì có khả năng bạn bị một loại viêm âm đạo khác hoặc một bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục.
• Tình trạng viêm nhiễm tiếp tục tái phát sau khi điều trị. Viêm âm đạo do vi khuẩn kéo dài có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Các phương pháp điều trị

Viêm âm đạo do nấm

Nếu bị viêm âm đạo do nấm men thì có thể điều trị bằng các loại thuốc, kem bôi không kê đơn nhưng nếu là viêm âm đạo do vi khuẩn thì cần điều trị bằng thuốc kháng sinh kê đơn.

Viêm âm đạo do vi khuẩn

Metronidazole (Flagyl) và tinidazole (Tindamax) là hai loại thuốc đường uống thường được kê để điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn.

Ngoài ra, bác sĩ thường kê thêm kem bôi âm đạo, chẳng hạn như clindamycin (Cleocin).

Có thể các triệu chứng sẽ biến mất chỉ sau khoảng 2 hoặc 3 ngày bắt đầu điều trị nhưng vẫn phải tiếp tục dùng thuốc cho đến khi kết thúc thời gian điều trị được chỉ định, thường là 5 hoặc 7 ngày.

Việc dùng thuốc đủ liều và đủ thời gian là điều bắt buộc để tiêu diệt hết vi khuẩn và giảm nguy cơ tái phát.

Trong thời gian điều trị, nên tránh quan hệ đường âm đạo và cũng không được đưa bất cứ thứ gì có thể lây truyền vi khuẩn vào âm đạo như:

• Tampon
• Cốc nguyệt san
• Đồ chơi tình dục

Sau khi hoàn thành điều trị, bạn có thể không cần đến tái khám trừ khi các triệu chứng vẫn tiếp diễn.

Tình trạng viêm âm đạo do vi khuẩn thường kéo dài bao lâu?

Khi bắt đầu điều trị, các triệu chứng viêm âm đạo sẽ giảm dần trong vòng từ 2 - 3 ngày. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, tình trạng viêm có thể kéo dài vài tuần mới tự khỏi hoặc cũng có thể tiếp tục tái đi tái lại.

Viêm âm đạo do nấm men

Khi bị viêm âm đạo do nấm, bạn có thể tự mua các loại kem bôi trị nấm candida, ví dụ như miconazole (Monistat) hay clotrimazole (Gyne-Lotrimin) tại các hiệu thuốc.

Nếu đi khám bác sĩ, bạn sẽ được kê thuốc uống hoặc kem bôi có nồng độ cao hơn, ví dụ như fluconazole.

Nếu như thường xuyên bị nhiễm trùng nấm men - hơn 4 lần mỗi năm – thì bác sĩ sẽ kê một số loại thuốc khác.

Một số loại thuốc trị nấm chỉ cần dùng một liều duy nhất nhưng cũng có những loại cần dùng trong thời gian dài, có thể lên đến 14 ngày. Khi bị viêm âm đạo do nấm thì cũng phải hoàn thành toàn bộ liệu trình điều trị để trị dứt điểm và giảm nguy cơ tái phát.

Trong thời gian dùng thuốc cũng cần tránh quan hệ âm đạo hoặc đưa bất cứ thứ gì có nguy cơ dính vi khuẩn vào trong âm đạo như tampon, cốc nguyệt san hay đồ chơi tình dục…

Nếu các triệu chứng biến mất hoặc giảm sau khi điều trị thì không cần đến tái khám.

Viêm âm đạo do nấm thường kéo dài bao lâu?

Các loại thuốc kê đơn và không kê đơn thường có hiệu quả điều trị tình trạng nhiễm trùng nấm men trong vòng một tuần. Nếu chỉ điều trị bằng các biện pháp thay thế hoặc không điều trị thì các triệu chứng có thể tiếp diễn trong vài tuần hoặc thậm chí lâu hơn.

Viêm âm đạo có lây không?

Khi bị viêm âm đạo do nấm thì bạn có thể lây bệnh sang cho bất kỳ bạn tình nào, kể cả nam và nữ. Nếu là nam thì sẽ gây nhiễm nấm dương vật còn nếu là nữ thì sẽ gây nhiễm nấm âm đạo.
Viêm âm đạo do vi khuẩn không lây sang bạn tình nam và chỉ lây sang bạn tình nữ khi quan hệ đồng giới qua đường miệng hoặc dùng đồ chơi tình dục.
Mặc dù nam giới không bị lây viêm âm đạo do vi khuẩn nhưng các chuyên gia y tế vẫn chưa dám chắc liệu sau khi quan hệ với một phụ nữ bị nhiễm khuẩn âm đạo thì nam giới có lây truyền vi khuẩn khi quan hệ với một phụ nữ khác hay không.

Biến chứng

Nếu không được điều trị, cả viêm âm đạo do vi khuẩn và viêm âm đạo do nấm men đều có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn.

Viêm âm đạo do vi khuẩn

Các triệu chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn có thể quay trở lại trong vòng từ 3 đến 12 tháng sau điều trị. Đây là điều mà rất nhiều người gặp phải.

Nếu không được điều trị, tình trạng viêm âm đạo sẽ rất dễ tái phát và còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục.

Ngoài ra, phụ nữ mang thai bị viêm âm đạo do vi khuẩn sẽ dễ có nguy cơ sinh non.

Ở những người bị nhiễm HIV/AIDS, nhiễm khuẩn âm đạo còn làm tăng khả năng lây truyền bệnh cho bạn tình.

Viêm âm đạo do nấm

Nhiễm trùng nấm men nhẹ có thể tự khỏi mà không cần điều trị.

Tuy nhiên, khi đang mang thai thì không nên chờ bệnh tự khỏi vì nếu bị nhiễm nấm âm đạo và sinh thường thì có thể sẽ truyền nấm sang cho em bé và gây ra bệnh nấm miệng hay hăm tã do nấm.

Cách phòng ngừa

Để tránh bị viêm âm đạo và ngăn ngừa bệnh tái phát thì cần tránh gây kích ứng âm đạo và bảo vệ sự cân bằng hệ vi sinh vật tự nhiên bên trong âm đạo.

Bạn có thể ngăn ngừa viêm âm đạo bằng các cách sau:

• Lau từ trước ra sau khi đi vệ sinh
• Mặc đồ lót thoải mái, thoáng mát bằng chất liệu cotton.
• Thay đồ ngay sau khi bơi hoặc vận động ra nhiều mồ hôi
• Không ngâm quá lâu trong bồn nước nóng.
• Không dùng xà phòng thơm và các loại dung dịch vệ sinh có mùi thơm cho vùng kín.
• Không dùng nước hoa vùng kín
• Không thụt rửa.
• Uống bổ sung men vi sinh.