.png){kind=logo}
Định nghĩa Đột Quỵ
Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là một tổn thương đến não xảy ra khi dòng máu cung cấp cho não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể. Não bị thiếu ô-xy và dinh dưỡng và các tế bào não bắt đầu chết trong vòng vài phút, là nguyên nhân gây liệt, rối loạn ngôn ngữ, mất cảm giác, trí nhớ, hôn mê và khả năng gây tử vong.Vì lý do đó, đột quỵ được coi là một tình huống cấp cứu y tế và cần có chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Phân loại Đột Quỵ
Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu của tàn tật và tử vong trên toàn thế giới. Có 2 loại:
- Nhồi máu não: Gây ra bởi tắc nghẽn trong động mạch, cản trở quá trình máu lưu thông lên não, chiếm khoảng 85% số ca đột quỵ. May mắn thay, các liệu pháp dự phòng có hiệu quả cho tất cả các loại đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
- Xuất huyết não: Xuất huyết có nghĩa là chảy máu. Loại đột quỵ này được gây ra bởi sự rò rỉ hoặc vết nứt trên một động mạch não hoặc trên bề mặt não. Những vết nứt này có thể là do phình mạch (một khu vực mỏng, yếu trên thành động mạch) hoặc bởi sự dị dạng của hệ thống mạch máu não.
Các yếu tố nguy cơ của Đột Qụy
Yếu tố nguy cơ không thể thay đổi được:
- Tuổi: đột quỵ xảy ra ở mọi lứa tuổi. Nhưng tuổi càng tăng thì nguy cơ đột quỵ càng lớn
- Giới tính: nguy cơ đột quỵ nữ > nam (do nữ sử dụng thuốc ngừa thai và mang thai)
- Di truyền và chủng tộc
- Tiền sử đột quỵ: Có nguy cơ đột quỵ tái phát cao hơn người chưa đột quỵ
Yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được
- Tăng huyết áp
- Rối loạn lipid (mỡ) máu
- Hút thuốc lá
- Thừa cân/ Béo phì
- Giảm dung nạp đường/ Đái tháo đường
- Lười vận động
Một số yếu tố có thể là yếu tố nguy cơ
- Căng thẳng
- Dùng hocmon Estrogen
- Tăng đông máu
- Uống rượu quá mức (giới hạn trong việc uống rượu bia điều độ là < 2 ly/ ngày/ nam và 1 ly/ ngày/ nữ)
- Hói sớm và nhiều đỉnh đầu ở nam
- Mãn kinh sớm ở nữ
Triệu chứng Đột Quỵ
Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm sự xuất hiện đột ngột và ngắt quãng của hệ thần kinh:
- Tê liệt cấp tính, méo miệng hoặc tê cứng mặt, cánh tay hoặc chân, đặc biệt là một bên của cơ thể (yếu liệt nửa người).
- Mất thăng bằng đột ngột, chóng mặt, mất phối hợp.
- Mờ mắt hoặc giảm thị lực ở một hoặc cả hai mắt đột ngột, hoặc nhìn đôi.
- Lú lẫn đột ngột, khó nói hoặc không hiểu các câu đơn giản. Nếu bạn không thể nhắc lại một câu đơn giản, bạn có thể đang bị đột quỵ.
- Đau đầu khu trú nghiêm trọng, không giải thích được và xuất hiện nhanh; có thể kèm theo nôn mửa.
Làm gì khi Đột Quỵ
- Không để bệnh nhân té ngã, chấn thương
- Để bệnh nhân nằm nghiêng qua 1 bên nếu có nôn ói, móc hết đàm nhớt cho bệnh nhân dễ thở
- Gọi xe đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất có điều kiện chữa trị
- Không tự ý cho uống, nhỏ thuốc hạ áp hay bất kỳ một thuốc nào khác
- Không để nằm chờ xem bệnh nhân có khỏe lại hay không
- Không cạo gió, cắt lể....
Phòng ngừa Đột Quỵ
Kiểm soát & điều trị các yếu tố nguy cơ đột quỵ có thể thay đổi:
- Tăng huyết áp
- Phát hiện sớm và điều trị bệnh tim
- Đái tháo đường
- Rối loạn chuyển hóa lipid máu
- Hẹp động mạch cảnh có triệu chứng
- Khám sức khỏe định kỳ 3-6 tháng: Để tầm soát bệnh, uống đúng theo toa của BS, chỉ ngưng khi có ý kiến của BS
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh và trái cây, uống nhiều nước, giảm lượng muối
- Cai thuốc lá (ngưng hút thuốc lá trong vòng 2-5 năm thì nguy cơ đột quỵ sẽ ngang bằng với người không hút thuốc), uống rượu bia thích hợp
- Giảm stress: cần giải tỏa bớt áp lực công việc, tạo cuộc sống lành mạnh bên người thân
- Chế độ ăn: tránh ăn chất béo bão hòa, giảm muối, ăn nhiều rau quả và chất xơ, duy trì trọng lượng cơ thể phù hợp, tập thể dục đều đặn ngày 30-60 phút/ 5 ngày/ tuần
Người ta ước tính 25% trường hợp đột quỵ sẽ quay trở lại trong 5 năm đầu tiên. Đột quỵ quay lại sớm hay muộn phụ thuộc vào việc chúng ta kiểm soát được các nguyên nhân và tuân thủ điều trị tốt hay không.
Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn
