Phát ban da là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục tại nhà

Phát ban da là tình trạng da nổi mảng hoặc các chấm nhỏ có màu sắc khác biệt so với màu da (thông thường là màu đỏ). Phát ban có thể do các vấn đề về da gây ra, tuy nhiên đây cũng có thể là hệ quả của các bệnh lý bên trong cơ thể.

Phát ban da là tình trạng da nổi mảng hoặc các chấm nhỏ có màu sắc khác với vùng da bình thường

Phát ban da là gì?

Phát ban da là tình trạng da bị tổn thương và biểu hiện bằng nhiều triệu chứng khác nhau. Triệu chứng đặc trưng và phổ biến của phát ban da là xuất hiện những mảng hoặc chấm da có màu khác biệt so với làn da bình thường (thường là có màu đỏ).

Phát ban có thể chỉ xuất hiện ở một vùng da nhỏ trên cơ thể hoặc xuất hiện trên diện rộng tùy vào yếu tố nguyên nhân. Một số tình trạng phát ban nhẹ có thể tự khỏi khi điều trị tại nhà. Tuy nhiên, với những người bị phát ban nặng, bạn nên tìm gặp bác sĩ để được xác định nguyên nhân và điều trị chuyên sâu.

1. Nguyên nhân

Có rất nhiều nguyên nhân gây phát ban da:

Viêm da tiếp xúc

Là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng phát ban. Viêm da tiếp xúc là tình trạng tế bào da tổn thương do tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng. Khi bị viêm da tiếp xúc, bạn sẽ nhận thấy vùng da bị đỏ và viêm.

Nguyên nhân có thể gây viêm da tiếp xúc:

• Mỹ phẩm, xà phòng và bột giặt
• Thuốc nhuộm vải
• Tiếp xúc với hóa chất
• Thực vật có độc chẳng hạn như cây sồi độc, cây sơn, cây thù du độc,…

Các loại thuốc

Một số loại thuốc có thể gây phát ban, ngứa rát đối với người sử dụng. Hầu hết đây đều là những tác dụng không mong muốn phát sinh trong thời gian dùng thuốc. Tuy nhiên, triệu chứng phát ban cũng có thể là phản ứng dị ứng, mẫn cảm với thuốc.

Bạn có thể bị phát ban do dùng thuốc điều trị

Ngay khi nhận thấy mình bị phát ban trong thời gian dùng thuốc, bạn nên báo với bác sĩ để nhận được tư vấn chuyên môn. Nếu triệu chứng không nguy hiểm, bạn có thể tiếp tục sử dụng thuốc. Ngược lại, tình trạng phát ban nặng nề có thể là dấu hiệu dị ứng, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn ngưng dùng thuốc và chỉ định loại thuốc thích hợp hơn. Một số loại thuốc dễ gây phát ban da: thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid, thuốc uống chứa steroid,…

Nhiễm trùng

Nhiễm trùng da do vi khuẩn, vi nấm và virus gây ra có thể làm xuất hiện phát ban. Triệu chứng của loại phát ban này sẽ phụ thuộc vào vi khuẩn gây nhiễm trùng. Thông thường nhiễm trùng da thường xuất hiện ở những nếp gấp hoặc các vùng da bị sừng hóa.

Phản ứng tự miễn

Đôi khi hệ miễn dịch của cơ thể gặp vấn đề và tấn công vào các mô khỏe mạnh. Một số bệnh tự miễn có thể gây ra tình trạng phát ban da như lupus ban đỏ. Bệnh lý này thường gây phát ban ở má và mũi.

Nguyên nhân khác

• Phát ban có thể phát triển từ vết cắn của côn trùng, đặc biệt là bọ xít, bọ ve. Chúng có thể truyền vi khuẩn qua vết cắn khiến vùng da bị sưng đỏ và phát ban ngay sau đó.
• Bệnh chàm, viêm da dị ứng gây phát ban da và làm đỏ da. Tuy nhiên, phát ban do chàm, viêm da dị ứng thường có vảy và da khô, bong tróc,…
• Bệnh vẩy nến là một bệnh ngoài da phổ biến gây tình trạng tróc vảy, ngứa, nổi mẩn đỏ hình thành dọc theo da đầu, khuỷu tay và khớp.
• Bệnh chàm bã nhờn là một loại bệnh chàm ảnh hưởng đến da đầu, gây đỏ da, bong vảy và làm xuất hiện gàu. Các triệu chứng cũng có thể xuất hiện ở tai, miệng và mũi,…
• Bệnh giun đũa do cơ thể nhiễm nấm, bệnh gây ra tình trạng phát ban có hình nhẫn rất đặc biệt.
• Bệnh ghẻ cũng là nguyên nhân gây phát ban. Bệnh này hình thành do vi khuẩn ghẻ đào sâu và sống trong lỗ chân lông và gây ra tình trạng ngứa ngáy, đỏ rát,…
• Viêm tế bào là một bệnh nhiễm trùng vi khuẩn, bệnh gây đỏ da, sưng đau và đau khi chạm vào. Nếu không được điều trị, viêm mô tế bào có thể lan rộng và đe dọa đến tính mạng.
• Thủy đậu do virus gây ra, đặc trưng bởi các mụn nước đỏ, ngứa hình thành khắp cơ thể.

Nguyên nhân gây phát ban ở trẻ nhỏ

Phát ban ở trẻ nhỏ do nhiều nguyên nhân như sởi, thủy đậu, bệnh tay chân miệng,…

• Hăm tã là một tình trạng kích ứng da phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi. Tình trạng này xảy ra khi da bé ma sát với tã khiến vùng da bị đỏ và phát ban.
• Sởi là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus gây ra phát ban lan rộng bao gồm ngứa, nổi mụn đỏ.
• Ban đỏ là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Streptococcus nhóm A tạo ra độc tố và gây ra tình trạng phát ban.
• Bệnh tay, chân và miệng là một bệnh nhiễm virus có thể gây ra các tổn thương đỏ trên miệng và phát ban ở tay và chân.
• Bệnh Kawasaki là bệnh hiếm gặp nhưng có mức độ nghiêm trọng. Bệnh gây ra phát ban và sốt ở giai đoạn đầu và có thể dẫn đến phình động mạch vành nếu không được can thiệp sớm.
• Bệnh chốc lở là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn truyền nhiễm, gây ra phát ban ngứa và vết loét màu vàng.

Khắc phục phát ban da tại nhà

Nếu tình trạng phát ban không quá nặng, bạn có thể tự điều trị tại nhà với những cách sau:

• Sử dụng xà phòng tắm dịu nhẹ, không dùng xà phòng có mùi hương, chất bảo quản và có khả năng kích ứng mạnh.
• Không dùng nước nóng để tắm, điều này có thể làm mất lớp dầu tự nhiên và khiến da bong tróc nghiêm trọng.
• Không nên băng kín vùng da bị phát ban, nếu vùng da bị phát ban được che phủ bởi quần áo bạn nên mặc quần áo rộng để tránh ma sát.
• Ngưng sử dụng mỹ phẩm nếu bạn nghi ngờ chúng là nguyên nhân gây phát ban.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm dịu nhẹ, không mùi, thoa nhẹ nhàng lên vùng da bị tổn thương. Khi bạn làm mềm và dưỡng ẩm da, tình trạng ngứa rát và bong tróc sẽ được cải thiện rõ rệt.
• Tránh để vùng da bị phát ban tiếp xúc với nhiều bề mặt, tình trạng này có thể làm gia tăng nguy cơ bị nhiễm trùng da.

Bạn có thể dùng kem dưỡng ẩm dịu nhẹ, kem hydrocortisone để cải thiện phát ban da tại nhà

• Bạn có thể dùng kem hydrocortisone (thuốc steroid dạng bôi) không kê toa nếu kem dưỡng ẩm không đáp ứng được các triệu chứng. Thuốc steroid có thể làm giãn mao mạch và làm mỏng da, do đó bạn nên sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn trên bao bì hoặc hướng dẫn của dược sĩ để hạn chế các rủi ro nói trên.
• Gội đầu thường xuyên bằng dầu gội trị gàu nếu bạn bị gàu và phát ban ở da đầu. Trong trường hợp bệnh nặng hơn, bạn có thể báo với dược sĩ để sử dụng loại dầu gội có tác dụng mạnh hơn.
• Bạn có thể sử dụng thuốc acetaminophen hoặc ibuprofen nếu tình trạng phát ban gây đau nhẹ. Tuy nhiên, việc dùng những loại thuốc này chỉ giúp làm giảm triệu chứng của bệnh. Thuốc không tác động đến nguyên nhân gây phát ban nếu không có tác dụng điều trị dứt điểm. Do đó, bạn chỉ nên sử dụng thuốc trong thời gian ngắn. Khi cơn đau thuyên giảm, bạn nên ngưng thuốc để tránh các tác dụng không mong muốn phát sinh.

Ngoài các cách này, bạn có thể cải thiện phát ban da bằng cách bổ sung thực phẩm lành mạnh, có tính thanh lọc cao như rau xanh, trái cây, nước,… để làm giảm ngứa và khô da.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn cần gặp bác sĩ nếu cơ thể phát sinh những triệu chứng sau đây:

• Đau họng
• Đau xương khớp
• Xuất hiện mủ ở vùng da bị phát ban
• Thay đổi màu sắc trên da
• Khó thở
• Nhịp tim nhanh
• Cơn đau tăng lên
• Chóng mặt
• Nhầm lẫn và không tập trung
• Sưng mặt
• Đau cổ
• Đau đầu
• Nôn, buồn nôn
• Tiêu chảy
• Sốt cao

Ngay khi cơ thể xuất hiện những triệu chứng nguy hiểm này, bạn nên chủ động đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không phải tư vấn chuyên môn. Nếu có bất cứ thắc mắc gì về bệnh lý này, bạn nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được giải đáp cụ thể. Chúng tôi không đưa ra lời khuyên thay thế cho chỉ định từ chuyên viên y tế!