.png){kind=logo}
Ở nước ta tỷ lệ nhiễm giun lươn khá cao trong dân số. Khi nhiễm bệnh, giun lươn tồn tại rất lâu trong cơ thể, đến một lúc nào đó có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, có khi đe dọa tính mạng người bệnh.
Tác nhân gây bệnh
- Do nhiễm giun tròn (nematoda) Strongyloides stercoralis.
- Các chủng Strongyloides bao gồm S. fülleborni, thường gây nhiễm ở loài khỉ và có thể nhiễm giới hạn ở người.
Dịch tễ
- Thường gặp ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, nhưng cũng có thể gặp ở vùng ôn đới (bao gồm cả miền Nam nước Mỹ).
- Thường gặp ở vùng nông thôn, các cơ sở giáo dưỡng, và ở những tầng lớp kinh tế xã hội thấp.
Lâm sàng
Thường không triệu chứng. Các triệu chứng sau đây thường gặp nhất:
- Các triệu chứng dạ dày ruột bao gồm đau bụng vùng thượng vị trên rốn và tiêu chảy.
- Các triệu chứng ở phổi (bao gồm hội chứng Loeffler) có thể xảy ra khi ấu trùng filariform di chuyển trong phổi.
- Các biểu hiện ngoài da bao gồm nổi mề đay ở vùng mông và thắt lưng.
- Nhiễm giun lươn lan tỏa xảy ra ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch, biểu hiện bằng đau trướng bụng, shock, biến chứng phổi và thần kinh, nhiễm trùng huyết, có thể dẫn đến tử vong.
- Tăng bạch cầu ái toan (eosinophils) thường hiện diện trong giai đoạn cấp và mạn tính, nhưng có thể không xảy ra ở thể bệnh lan tỏa.
Xét nghiệm
Có thể xét nghiệm phân tươi:
- Trực tiếp
- Sau khi đã cô đặc (bằng formalin-ethyl acetate)
- Sau phục hồi ấu trùng bằng kỹ thuật phễu Baermann (Baermann funnel technique)
- Sau khi cấy bằng kỹ thuật giấy lọc Harada-Mori
- Sau khi cấy trên đĩa thạch agar
Phát hiện kháng thể
- Chỉ định các xét nghiệm chẩn đoán miễn dịch khi nghi ngờ nhiễm giun lươn, nhưng không chứng minh được bằng các xét nghiệm hút dịch tá tràng, xét nghiệm dây đưa vào tá tràng (string tests), hoặc xét nghiệm phân liên tiếp nhiều lần.
- Xét nghiệm miễn dịch: nên dùng những kháng nguyên dẫn xuất từ ấu trùng filariform của Strongyloides stercoralis để đạt độ nhạy và độ chuyên biệt cao nhất.
- Mặc dù kỹ thuật kháng thể huỳnh quang gián tiếp (indirect fluorescent antibody =IFA) và các xét nghiệm kết dính hồng cầu gián tiếp (indirect hemagglutination =IHA) đã được sử dụng, hiện nay khuyên dùng thử nghiệm miễn dịch enzyme (enzyme immunoassay=EIA) do độ nhạy cao hơn (90%).
- Mặc dù có tình trạng suy giảm miễn dịch, thường vẫn tìm thấy các kháng thể IgG ở những bệnh nhân nhiễm giun lươn lan tỏa có miễn dịch suy yếu.
- Có thể gặp phản ứng chéo ở những bệnh nhân nhiễm giun chỉ và một số giun tròn khác.
- Các xét nghiệm kháng thể không được dùng để phân biệt giữa tình trạng nhiễm cũ và nhiễm mới.
- Kết quả dương tính sẽ biện minh cho các cố gắng trong việc chẩn đoán ký sinh trùng và điều trị giun.
- Chuẩn độ trong huyết thanh có thể hữu ích cho việc theo dõi hiệu quả điều trị ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch: lượng kháng thể giảm rõ rệt trong vòng 6 tháng sau khi đã điều trị thành công bằng hóa dược.
Điều Trị
- Thuốc được lựa chọn để điều trị cho các trường hợp nhiễm strongyloides không biến chứng là ivermectin, với albendazole là thuốc thay thế.
- Tất cả các bệnh nhân có nguy cơ nhiễm giun lươn lan tỏa (disseminated strongyloidiasis) đều cần phải được điều trị.
- Liều lượng thuốc điều trị giun lươn đối với người lớn: Ivermectin: 200mcg/kg/ngày, uống trong 2 ngày liên tiếp
- Thuốc thay thế: Albendazole: 400mg uống ngày 2 lần, trong 7 ngày liên tiếp
Phòng Bệnh
- Việc điều trị giun lươn còn nhiều hạn chế, tỷ lệ tái nhiễm cao. Với phương châm phòng bệnh hơn chữa bệnh, nên lưu ý các vấn đề sau đây để hạn chế sự nhiễm bệnh, tái nhiễm, và lây lan trong cộng đồng:
- Vệ sinh môi trường: Quản lý tốt phân, nước, rác
- Vệ sinh cá nhân, không phóng uế bừa bãi
- Áp dụng các biện pháp phòng hộ trong lao động và sinh hoạt hàng ngày. Những người thường hay tiếp xúc với đất nên mang găng tay, đi giày dép, đi ủng.- Khi có những biểu hiện nghi ngờ nhiễm giun lươn nên đến khám bác sĩ chuyên khoa để được xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị sớm.
- Nâng cao sức đề kháng cơ thể, ăn nhiều rau, trái cây tươi, luyện tập thể thao hàng ngày để bảo vệ và tăng cường sức đề kháng của cơ thể, tránh tình trạng suy giảm miễn dịch làm bùng phát bệnh giun lươn lan tỏa.
Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn
