Tác giả: DS. Bùi Phạm Ái Châu
Tham vấn y khoa: TS. BS. Nguyễn Thị Quỹ
Vắc xin uốn ván có tác dụng chính là gì, tác dụng phụ là gì? Có phải chỉ có 1 loại vắc xin uốn ván không hay có nhiều loại vắc xin có khả năng phòng chống uốn ván? Tiêm phòng vắc xin uốn ván cho độ tuổi nào? Phụ nữ mang thai có tiêm được không?
Cập nhật: 10/05/2023 lúc 9:27 sáng
Vắc xin uốn ván là biện pháp hữu hiệu nhất để phòng ngừa bệnh uốn ván, một bệnh nhiễm trùng nguy hiểm. Tuy nhiên, vắc xin uốn ván có phải chỉ có một loại hay nhiều loại và cần lưu ý gì khi tiêm vắc xin uốn ván cho trẻ em và người lớn?
Một loại vắc xin có tác dụng phòng uốn ván (ảnh minh họa)
Tìm hiểm về Vắc xin uốn ván
Vắc xin uốn ván bảo vệ cơ thể phòng bệnh uốn ván. Vắc xin uốn ván có dạng dung dịch đóng trong lọ thủy tinh. Ngoài ra nó còn được đóng sẵn trong bơm kim tiêm tự khóa.
Các vắc xin chứa thành phần uốn ván
Có một vài dạng chế phẩm chứa thành phần uốn ván:
- Vắc xin uốn ván chỉ để phòng bệnh uốn ván và bệnh uốn ván sơ sinh.
- Vắc xin DPT (bạch hầu – ho gà – uốn ván) phòng được các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván: Vắc xin này phòng ba bệnh : Uốn ván, Bạch hầu, Ho gà nhưng chỉ dùng cho trẻ em dưới năm tuổi.
Lưu ý khi sử dụng vắc xin uốn ván
Vì Vắc xin này có thành phần Ho gà toàn thân tế bào nên không dùng cho trẻ trên năm tuổi do có những phản ứng phụ không mong muốn xảy ra.
- Vắc xin DT (bạch hầu – uốn ván) phòng các bệnh bạch hầu, uốn ván. Do loại vắc xin này có chứa giải độc tố bạch hầu ở mức cao nên nó không được sử dụng để tiêm cho trẻ trên 6 tuổi hoặc người lớn. Trường hợp trẻ em có tiền sử dị ứng với thành phần Ho gà trong Vắc xin DTP thì mũi tiêm lần 2, 3 và nhắc lại thay thế bằng vắc xin DT.
- Vắc xin Td (vắc xin uốn ván – bạch hầu cho người lớn) cũng giống như DT nhưng thành phần bạch hầu thấp hơn. Loại vắc xin này phù hợp với những trẻ trên 6 tuổi và người lớn kể cả phụ nữ có thai. Sự xuất hiện của Td càng tăng thêm khả năng phòng bệnh bạch hầu và uốn ván.
Vắc xin UV hoặc Td khi tiêm cho phụ nữ có thai không chỉ bảo vệ bệnh uốn ván cho mẹ mà còn phòng uốn ván sơ sinh cho con. Sau khi tiêm vắc xin UV hoặc Td, kháng thể hình thành sẽ truyền cho thai nhi để bảo vệ cho trẻ trong khi sinh và sau đó 1 vài tháng. Đồng thời chúng cũng phòng uốn ván cho bà mẹ.
3 liều vắc xin UV hoặc Td có khả năng phòng uốn ván cho bà mẹ và uốn ván sơ sinh ít nhất 5 năm. Nếu tiêm 5 liều có thể phòng uốn ván trong suốt thời kỳ sinh đẻ.
Nếu để lắng lọ vắc xin UV trong thời gian dài, lọ vắc xin sẽ chia thành 2 phần dung dịch và phần lắng cặn ở dưới đáy lọ. Do đó phải lắc kỹ trước khi sử dụng. Vắc xin UV/DT/Td/DPT không được để đông băng. Thử nghiệm “Lắc” sẽ xác định xem vắc xin có bị đông băng không? Nếu vắc xin đã bị đông băng phải hủy bỏ.
Tính an toàn của vắc xin UV, Td, DT và những phản ứng sau tiêm.
Những vắc xin có chứa thành phần uốn ván thường là phản ứng nhẹ, ít gây phản ứng nặng. Những phản ứng nhẹ do vắc xin uốn ván, Td và DT bao gồm:
Có khoảng 1/10 trường hợp sau tiêm 1 – 3 ngày có biểu hiện đau nhẹ, nổi mẩn, nóng và sưng tấy nhẹ tại chỗ tiêm. Những phản ứng nhẹ này trở nên phổ biến hơn ở những lần tiêm sau và có thể gặp ở 50 đến 80% những người tiêm nhắc. Khoảng 1/10 trường hợp được tiêm có biểu hiện sốt nhẹ sau tiêm.
Lịch tiêm phòng uốn ván cho phụ nữ có thai
Liều
UV hoặc TD |
Thời gian tiêm |
Thời gian bảo vệ |
1 | Tiêm càng sớm càng tốt khi có thai lần đầu hoặc nữ 15 – 35 tuổi ở vùng có nguy cơ mắc uốn ván sơ sinh cao. | Không |
2 | Ít nhất 4 tuần sau lần 1 | 1 đến 3 năm |
3 | Ít nhất 6 tháng sau lần 2 hoặc trong thời kỳ có thai lần sau. | Tối thiểu 5 năm |
4 | Ít nhất 1 năm sau lần 3 hoặc trong thời kỳ có thai lần sau. | Tối thiểu 10 năm |
5 | Ít nhất 1 năm sau lần 4 hoặc trong thời kỳ có thai lần sau. | Trong suốt thời kỳ sinh đẻ và có thể lâu hơn |
Tăng tỷ lệ nữ được tiêm vắc xin có thành phần uốn ván khi còn nhỏ hoặc ở tuổi học đường. Khi đến tuổi sinh đẻ, tỷ lệ mắc uốn ván mẹ và uốn ván sơ sinh hy vọng sẽ giảm xuống: Tiêm đúng, đủ 3 liều DPT ở trẻ nhỏ có giá trị bảo vệ tương đương 2 liều uốn ván/Td ở người lớn.
Những nghiên cứu ngày nay cho thấy, thời gian bảo vệ của vắc xin uốn ván còn lâu hơn. Vấn đề này hiện tại đang được xem xét.
Tóm tắt về tiêm chủng vắc xin uốn ván
Loại vắc xin | Giải độc tố |
Số liều | Tối thiểu 2 liều cơ bản |
Lịch tiêm | Xem bảng trang trước |
Liều tiêm nhắc | Đối với UV xem bảng trang trước
Đối với Td 10 năm một lần Đối với DT thì 18 tháng đến 6 tuổi. |
Chống chỉ định | Phản ứng quá mẫn với lần tiêm trước |
Phản ứng sau tiêm | Thường gặp phản ứng tại chỗ hoặc toàn thân nhẹ và tăng hơn ở những lần tiêm tiếp theo thậm chí có thể trở thành chống chỉ định nếu phản ứng quá mạnh ở lần tiêm trước. |
Liều lượng | 0,5ml |
Nơi tiêm | Mặt ngoài phần trên cánh tay |
Đường tiêm | Bắp |
Bảo quản |
Như vậy, benh.vn đã hướng dẫn chúng ta có cách hiểu đúng đắn về vắc xin uốn ván, các loại vắc xin uốn ván và lưu ý khi sử dụng cho các đối tượng khác nhau. Hãy tiêm vắc xin uốn ván cho cả gia đình để bảo vệ người thân khỏi căn bệnh nguy hiểm này.