Những điều cần biết về phẫu thuật điều trị lạc nội mạc tử cung

Nội dung chính của bài viết

• Phẫu thuật có thể giảm đau cũng như là các triệu chứng khác của lạc nội mạc tử cung và phương pháp cắt bỏ mô lạc nội mạc tử cung còn giúp tăng khả năng mang thai.
• Tuy nhiên, lạc nội mạc tử cung có thể tái phát sau phẫu thuật.
• Cần cân nhắc kỹ những ưu và nhược điểm trước khi đưa ra quyết định phẫu thuật để điều trị lạc nội mạc tử cung.

Lạc nội mạc tử cung là gì?

Lạc nội mạc tử cung là tình trạng mà các mô bình thường chỉ hình thành và phát triển ở bề mặt bên trong của buồng tử cung lại phát triển ở các khu vực khác trong cơ thể như dây chằng hỗ trợ tử cung, bề mặt khung chậu, buồng trứng, ống dẫn trứng, túi cùng, bàng quang,.... Các mô phát triển sai vị trí gây ra nhiều triệu chứng mà thường gặp nhất là đau đớn vào kỳ kinh nguyệt, đau khi quan hệ tình dục hoặc khi đại, tiểu tiện. Lạc nội mạc tử cung cũng khiến cho phụ nữ khó mang thai hơn.

Có nhiều phương pháp điều trị để làm giảm các triệu chứng và cải thiện khả năng thụ thai cho người bệnh. Một trong những phương pháp đó là tiến hành phẫu thuật. Tuy nhiên, nhiều phụ nữ vẫn chưa hiểu hết về phương pháp điều trị này và liệu đó có phải là giải pháp phù hợp với mình hay không. Dưới đây là lời giải đáp cho một số thắc mắc thường gặp về phẫu thuật điều trị lạc nội mạc tử cung.

Có những phương pháp điều trị lạc nội mạc tử cung nào?

Hiện nay, có hai phương pháp chính được sử dụng để điều trị lạc nội mạc tử cung là dùng thuốc và phẫu thuật.

Đối với những trường hợp có các triệu chứng nhẹ thì có thể chỉ cần dùng các loại thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc naproxen là đủ để kiểm soát các cơn đau đớn. Đối với những người có các triệu chứng nặng hơn thì sẽ cần đến liệu pháp hormone, ví dụ như thuốc tránh thai hoặc vòng tránh thai nội tiết để ngăn chặn sự phát triển của mô lạc nội mạc tử cung. Phẫu thuật luôn là phương án được tính đến sau cùng.

Khi nào cần phẫu thuật?

Bác sĩ thường chỉ định phẫu thuật trong những trường hợp bị lạc nội mạc tử cung mức độ nghiêm trọng, đau đớn dữ dội và đã dùng thuốc nhưng không có tác dụng. Phẫu thuật cũng có thể là một giải pháp cho những phụ nữ đã cố gắng thụ thai trong thời gian dài nhưng không thành công. Việc loại bỏ mô niêm mạc tử cung phát triển sai vị trí có thể làm tăng khả năng thụ thai.

Phẫu thuật là một quyết định lớn, đòi hỏi phải cân nhắc thật kỹ, đặc biệt là phẫu thuật cắt tử cung vì sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ không còn tử cung và có thể sẽ còn phải cắt cả buồng trứng. Khi không có buồng trứng và tử cung thì sẽ ngay lập tức bước vào thời kỳ mãn kinh và không còn khả năng mang thai nữa.

Khi đi khám, bệnh nhân sẽ được bác sĩ tư vấn về tất cả các lựa chọn điều trị, sau đó cân nhắc ưu và nhược điểm của từng lựa chọn.

Có những phương pháp phẫu thuật nào?

Có hai quy trình phẫu thuật chính để điều trị lạc nội mạc tử cung là:

• Phẫu thuật bảo tồn: chỉ loại bỏ mô niêm mạc tử cung phát triển ở bên ngoài tử cung và vẫn giữ lại các cơ quan sinh dục như buồng trứng và tử cung. Bác sĩ có thể cắt bỏ mô bằng dao mổ hoặc dùng nhiệt, laser để phá hủy các mô. Quy trình phẫu thuật này có thể được thực hiện qua các đường rạch nhỏ bằng kỹ thuật nội soi ổ bụng. Đây cũng là kỹ thuật được sử dụng để chẩn đoán lạc nội mạc tử cung.
• Cắt tử cung: đây là phương án dành cho những trường hợp bị lạc nội mạc tử cung nghiêm trọng. Trong quy trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ cắt bỏ tử cung và có thể là cả cổ tử cung cùng với buồng trứng. Nếu cắt cả ba cơ quan này thì sẽ ngay lập tức mãn kinh và không thể mang thai được nữa.

Quá trình phẫu thuật được thực hiện như thế nào?

Mỗi quy trình phẫu thuật được thực hiện theo cách khác nhau.

Trước ca phẫu thuật, bệnh nhân sẽ cần thực hiện một số bước chuẩn bị. Ví dụ như cần ngừng dùng các loại thuốc làm loãng máu hay phải uống một số thuốc theo chỉ định của bác sĩ để làm sạch ruột hoàn toàn, giúp cho ca phẫu thuật được tiến hành một cách thuận lợi hơn.

Trong quá trình phẫu thuật nội soi ổ bụng, bệnh nhân sẽ được gây mê toàn thân để hoàn toàn không còn cảm thấy đau đớn. Trước tiên, khoang bụng sẽ được bơm khí (thường là carbon dioxide) để căng lên và bác sĩ có thể nhìn thấy bên trong một cách dễ dàng hơn. Sau đó, bác sĩ sẽ rạch một vài đường nhỏ ở gần rốn. Ống nội soi được đưa vào qua một đường rạch và dụng cụ mổ sẽ được đưa vào qua các đường rạch khác. Bác sĩ sẽ sử dụng dao mổ, nhiệt hoặc laser để loại bỏ mô niêm mạc tử cung khỏi các cơ quan như buồng trứng, bàng quang, ống dẫn trứng và trực tràng... Một mẫu mô nhỏ sẽ được đưa đến phòng thí nghiệm để phân tích. Bác sĩ cũng sẽ loại bỏ mô sẹo nếu có ở các cơ quan này. Cuối cùng, các đường rạch được đóng lại.

Đa số bệnh nhân đều có thể xuất viện về nhà ngay trong ngày.

Với những trường hợp nghiêm trọng hơn và phương pháp loại bỏ mô lạc nội mạc tử cung nói trên không khả thi thì có thể sẽ cần cắt tử cung để loại bỏ tử cung và có thể là cả cổ tử cung, buồng trứng cũng như là ống dẫn trứng.

Quy trình phẫu thuật cắt tử cung có thể được thực hiện theo một số cách khác nhau như:

• Mổ mở: Bác sĩ tạo một đường rạch dài ở bụng dưới và cắt tử cung cùng các cơ quan sinh dục khác.
• Qua đường âm đạo: cắt bỏ tử cung và cổ tử cung qua âm đạo mà không cần tạo đường rạch ở bên ngoài.
• Nội soi ổ bụng: tạo một vài đường rạch nhỏ ở thành bụng, đưa ống nội soi và dụng cụ mổ vào để cắt tử cung, cổ tử cung và buồng trứng.

Nếu cắt tử cung bằng kỹ thuật nội soi ổ bụng hoặc qua đường âm đạo thì bệnh nhân có thể về nhà ngay trong ngày nhưng nếu mổ mở thì sẽ phải ở lại viện từ 1 – 2 ngày.

Thời gian hồi phục sau phẫu thuật là bao lâu?

Thời gian hồi phục sau khi phẫu thuật nội soi ổ bụng sẽ nhanh hơn so với khi mổ mở. Bệnh nhân sẽ cần hạn chế hoạt động trong vài ngày hoặc vài tuần. Bác sĩ sẽ có hướng dẫn cụ thể về thời gian có thể sinh hoạt, đi làm và tập thể dục trở lại. Thời gian để hồi phục hoàn toàn sau phẫu thuật cắt tử cung có thể mất từ 4 đến 6 tuần.

Sau ca phẫu thuật nội soi ổ bụng, người bệnh sẽ bị đau vai do khí còn sót lại bên trong bụng. Hiện tượng này sẽ tự biến mất trong vòng từ 2 đến 3 ngày.

Sau khi cắt bỏ tử cung thì phụ nữ sẽ chấm dứt chu kỳ kinh nguyệt. Nếu còn cắt cả buồng trứng thì sẽ chính thức bắt đầu mãn kinh (được gọi là mãn kinh do phẫu thuật) và có những biểu hiện, triệu chứng y hệt như thời kỳ mãn kinh tự nhiên như bốc hỏa, đổ mồ hôi về đêm, khó ngủ, khô âm đạo và giảm mật độ xương (loãng xương). Bác sĩ sẽ hướng dẫn những biện pháp khắc phục các triệu chứng này sau phẫu thuật.

Rủi ro khi phẫu thuật

Nhìn chung, các phương pháp phẫu thuật để điều trị lạc nội mạc tử cung đều an toàn. Tuy nhiên, giống như bất kỳ quy trình phẫu thuật nào, những phương pháp này đều tiềm ẩn một số rủi ro, chẳng hạn như:

• Chảy máu
• Nhiễm trùng
• Tổn thương các dây thần kinh và mạch máu lân cận
• Hình thành lỗ rò giữa hai cơ quan gần nhau trong ổ bụng

Cần đến bệnh viện ngay nếu gặp bất kỳ hiện tượng nào dưới đây sau ca phẫu thuật:

• Đỏ, sưng và/hoặc chảy mủ từ vết mổ
• Sốt cao trên 38°C
• Chảy máu liên tục từ âm đạo hoặc từ vết mổ
• Đau đớn dữ dội

Phẫu thuật có thể chữa khỏi lạc nội mạc tử cung không?

Phẫu thuật có thể giảm đau cũng như là các triệu chứng khác của lạc nội mạc tử cung và phương pháp cắt bỏ mô lạc nội mạc tử cung còn giúp tăng khả năng mang thai. Tuy nhiên, tất cả những phương pháp phẫu thuật này, cho dù là cắt tử cung thì cũng không thể chữa khỏi dứt điểm lạc nội mạc tử cung. Nếu mô nội mạc tử cung còn sót lại ở trong vùng chậu hoặc khoang bụng thì sẽ vẫn có các triệu chứng.

Lạc nội mạc tử cung có thể tái phát sau phẫu thuật. Theo thống kê, 20 đến 40% những trường hợp đã từng phẫu thuật bảo tồn có các triệu chứng xuất hiện trở lại trong vòng 5 năm. Nguyên nhân là bởi không thể nào loại bỏ toàn bộ mọi tế bào lạc nội mạc tử cung và những tế bào còn sót lại sẽ tiếp tục phát triển, khiến cho vấn đề tái phát sau một thời gian.

Khả năng tái phát phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh và mức độ loại bỏ mô trong quá trình phẫu thuật. Việc cắt bỏ buồng trứng có thể làm giảm các triệu chứng về lâu dài vì khi không còn buồng trứng thì sẽ không diễn ra sự dao động nồng độ hormone – yếu tố tạo nên sự phát triển của mô niêm mạc tử cung. Tuy nhiên, một khi buồng trứng được cắt bỏ thì phụ nữ sẽ bước vào thời kỳ mãn kinh và gặp các triệu chứng mãn kinh. Do đó, cần cân nhắc kỹ những ưu và nhược điểm trước khi đưa ra quyết định phẫu thuật để điều trị lạc nội mạc tử cung.