Trẻ nhỏ có cần uống bổ sung vitamin không?

Dù là ở độ tuổi nào, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cũng là điều rất cần thiết và ở trẻ nhỏ, điều này lại càng quan trọng bởi chỉ khi có đủ vitamin và khoáng chất thì trẻ mới có sức khỏe tốt, tăng trưởng, phát triển toàn diện và ít mắc bệnh.

Đa phần thì một chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng sẽ cung cấp đầy đủ các dưỡng chất mà trẻ cần nhưng vì một vài lý do mà nhiều trẻ cần phải dùng thực phẩm chức năng để bổ sung thêm vitamin hoặc khoáng chất.

Bài viết này sẽ giúp giải đáp thắc mắc “Khi nào thì trẻ nhỏ cần uống bổ sung vitamin và cần lưu ý những gì khi cho trẻ uống vitamin?”

Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ nhỏ

Nhu cầu chất dinh dưỡng của trẻ nhỏ thay đổi theo độ tuổi, giới tính, chiều cao, cân nặng, tốc độ tăng trưởng và mức độ vận động.

Theo các chuyên gia y tế, trẻ từ 2 - 8 tuổi cần 1.000 – 1.400 calo mỗi ngày trong khi trẻ từ 9 - 13 tuổi cần 1.400 – 2.600 calo mỗi ngày, tùy thuộc vào các yếu tố như mức độ hoạt động. (1)

Ngoài lượng calo, chế độ ăn uống của trẻ phải đáp ứng đủ lượng dinh dưỡng khuyến nghị (DRI) dưới đây: (2)

Trên đây chỉ là một số chất dinh dưỡng chính mà trẻ nhỏ cần. Ngoài ra trẻ còn cần nhiều chất dinh dưỡng khác.

Trẻ nhỏ cần có đủ vitamin và khoáng chất để tăng trưởng bình thường và khỏe mạnh. Lượng vitamin và khoáng chất chính xác thay đổi theo độ tuổi. Trẻ lớn và thiếu niên có nhu cầu dinh dưỡng khác với trẻ nhỏ.

Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ nhỏ có khác với người lớn không?

Trẻ nhỏ cũng cần các chất dinh dưỡng giống như người lớn nhưng nhu cầu đối mới mỗi chất thường thấp hơn.

Vì cơ thể trẻ vẫn đang phát triển nên trẻ cần được bổ sung đủ các chất dinh dưỡng giúp xương chắc khỏe, chẳng hạn như canxi và vitamin D.

Sắt, kẽm, i-ốt, choline, vitamin A, vitamin B9 (folate), vitamin B12 và vitamin D là những vitamin và khoáng chất rất quan trọng đối với sự phát triển của não bộ trong giai đoạn đầu đời.

Vì vậy nên mặc dù trẻ nhỏ cần lượng vitamin và khoáng chất ít hơn so với người lớn nhưng vẫn cần được bổ sung đủ các dưỡng chất này để tăng trưởng và phát triển một cách bình thường.

Tóm tắt: Trẻ nhỏ thường cần lượng vitamin và khoáng chất ít hơn người lớn. Các chất dinh dưỡng giúp hình thành cấu trúc xương và thúc đẩy sự phát triển não bộ có vai trò đặc biệt quan trọng trong những năm đầu đời.

Trẻ nhỏ có cần uống bổ sung vitamin không?

Nói chung, nếu trẻ có chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng thì không cần phải uống bổ sung vitamin.

Tuy nhiên, trẻ sơ sinh có nhu cầu dinh dưỡng khác với trẻ nhỏ và có thể cần bổ sung một số chất nhất định, chẳng hạn như vitamin D nếu trẻ bú sữa mẹ.

Các chuyên gia dinh dưỡng không khuyến khích uống bổ sung vitamin và khoáng chất vượt quá lượng dinh dưỡng khuyến nghị đối với trẻ nhỏ khỏe mạnh trên 1 tuổi có chế độ ăn uống cân bằng.

Thay vào đó, trẻ nhỏ nên ăn nhiều trái cây, rau củ tươi, ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm từ sữa và thực phẩm giàu protein để có đủ dinh dưỡng.

Những thực phẩm này cung cấp tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ nhỏ.

Tóm lại, nếu trẻ đã có chế độ ăn uống cân bằng, gồm có tất cả các nhóm thực phẩm thì sẽ không cần phải uống bổ sung vitamin hoặc khoáng chất. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp ngoại lệ.

Tóm tắt: Trẻ nhỏ nên ăn nhiều loại thực phẩm khác nhau để cơ thể được cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết. Uống vitamin là điều không cần thiết đối với những trẻ khỏe mạnh và có chế độ ăn uống cân bằng.

Những trẻ cần uống bổ sung vitamin

Như đã nói ở trên, hầu hết trẻ nhỏ có chế độ ăn uống cân bằng đều không cần phải dùng thực phẩm chức năng bổ sung vitamin và khoáng chất nhưng trong một số trường hợp, trẻ cần phải dùng đến những sản phẩm này.

Những trẻ có nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng cao và cần phải bổ sung bằng cách dùng thực phẩm chức năng gồm có:

• Trẻ theo chế độ ăn chay hoặc thuần chay
• Trẻ mắc các bệnh làm giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất từ thực phẩm hoặc làm tăng nhu cầu chất dinh dưỡng, chẳng hạn như bệnh celiac, ung thư, xơ nang hoặc bệnh viêm ruột
• Trẻ từng trải qua cuộc phẫu thuật ảnh hưởng đến ruột hoặc dạ dày
• Trẻ quá kén ăn và không ăn nhiều loại thực phẩm

Những trẻ có chế độ ăn uống dựa trên thực vật như ăn thuần chay có nguy cơ cao bị thiếu canxi, sắt, kẽm, vitamin B12 và vitamin D vì những chất dinh dưỡng này chủ yếu có trong các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật.

Thiếu vitamin B12 là một vấn đề đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ. Nếu trẻ theo chế độ ăn thuần chay thì bố mẹ cần phải thay thế các loại thực phẩm từ động vật giàu vitamin B12 bằng các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật được bổ sung vitamin này, chẳng hạn như bột ngũ cốc.

Thiếu vitamin B12 ở trẻ nhỏ có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, chẳng hạn như chậm phát triển và tăng trưởng bất thường.

Mặc dù chế độ ăn dựa trên thực vật không được khuyến khích cho trẻ nhỏ nhưng những trẻ theo chế độ ăn này vẫn có thể được cung cấp đủ dinh dưỡng nếu bố mẹ biết cách thay các loại thực phẩm từ động vật bằng thực phẩm từ thực vật có chứa tự nhiên hoặc được bổ sung vitamin và khoáng chất.

Những trẻ mắc bệnh celiac hoặc viêm ruột thường bị suy giảm khả năng hấp thụ một số vitamin và khoáng chất, đặc biệt là sắt, kẽm và vitamin D. Nguyên nhân là do những bệnh này gây tổn hại đến các đoạn ruột có chức năng hấp thụ vi chất dinh dưỡng.

Ở những trẻ nhỏ bị xơ nang, cơ thể khó hấp thụ chất béo và do đó không thể hấp thụ hiệu quả các vitamin tan trong chất béo, gồm có vitamin A, D, E và K.

Những trẻ bị ung thư và các bệnh khác làm tăng nhu cầu dinh dưỡng cũng cần uống bổ sung một số chất nhất định để tránh bị suy dinh dưỡng.

Cuối cùng, trẻ kén ăn có thể cũng cần phải dùng thực phẩm chức năng bổ sung vitamin hoặc khoáng chất. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng kén ăn khi còn nhỏ khiến cơ thể hấp thụ kém các vi chất dinh dưỡng.

Ví dụ, một nghiên cứu được thực hiện trên 937 trẻ nhỏ từ 3 - 7 tuổi cho thấy rằng kén ăn làm giảm khả năng hấp thụ sắt và kẽm. (3) Tuy nhiên, kết quả cuối cùng lại cho thấy nồng độ các khoáng chất này trong máu của những trẻ kén ăn không khác biệt nhiều so với những trẻ ăn uống bình thường.

Do đó, nếu bố mẹ nghi ngờ con mình bị thiếu hụt dinh dưỡng thì trước hết nên đưa con đi xét nghiệm để kiểm tra chứ không nên tự ý cho con dùng thực phẩm chức năng. Xét nghiệm sẽ cho biết chất dinh dưỡng cụ thể bị thiếu và mức độ thiếu hụt, từ đó bác sĩ sẽ hướng dẫn cách bổ sung thích hợp.

Tóm tắt: Uống bổ sung vitamin và khoáng chất thường chỉ cần thiết cho những trẻ có nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng cao, gồm có trẻ theo chế độ ăn chay hoặc thuần chay, trẻ có vấn đề sức khỏe ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng và trẻ quá kén ăn.

Lưu ý khi cho trẻ uống bổ sung vitamin và khoáng chất

Thực phẩm chức năng bổ sung vitamin hoặc khoáng chất có thể gây ngộ độc cho trẻ khi dùng quá liều lượng, đặc biệt là khi uống vitamin A, D, E và K. Đây là các vitamin tan trong chất béo và được tích trữ trong mô mỡ. Do đó, bố mẹ cần hết sức chú ý liều lượng khi cho con uống vitamin.

Hãy mua những sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và chọn loại dành riêng cho trẻ nhỏ nếu có. Nhiều loại thực phẩm chức năng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ có lượng vitamin thực tế trong sản phẩm cao hơn so với thông tin ghi trên nhãn. Điều này sẽ dẫn đến uống quá liều và gây nguy hiểm.

Các sản phẩm vitamin bổ sung hiện nay còn có cả dạng kẹo dẻo với hương vị thơm ngon giống như kẹo thường nên dễ nuốt hơn so với các sản phẩm dạng viên uống hay dạng lỏng. Tuy nhiên, điều này có thể khiến trẻ ăn quá nhiều và bổ sung lượng vitamin vượt quá mức cần thiết.

Tốt nhất nên để vitamin xa tầm tay trẻ nhỏ và giám sát trẻ mỗi khi dùng vitamin. Đối với trẻ lớn thì bố mẹ hãy hướng dẫn con về liều lượng sử dụng để tránh bổ sung quá nhiều vitamin.

Nếu nghi ngờ trẻ đã uống vitamin quá liều và nhận thấy những biểu hiện bất thường thì cần đưa trẻ đến ngay bệnh viện để được xử lý kịp thời.

Tóm tắt: Thực phẩm chức năng bổ sung vitamin, đặc biệt là các vitamin tan trong chất béo, có thể gây ngộ độc nếu dùng quá liều nên bố mẹ cần chú ý đến liều lượng khi cho con uống vitamin. Để vitamin ở xa tầm tay trẻ nhỏ và giám sát trẻ nếu dùng kẹo dẻo bổ sung vitamin.

Lưu ý về chế độ ăn uống dành cho trẻ nhỏ

Để trẻ được cung cấp đầy đủ lượng dưỡng chất cần thiết từ chế độ ăn hàng ngày và không cần phải bổ sung từ thực phẩm chức năng thì bố mẹ hãy lựa chọn những thực phẩm bổ dưỡng cho bữa ăn của trẻ.

Nên cho trẻ ăn nhiều trái cây, rau củ tươi, ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu protein nạc, chất béo tốt và các sản phẩm từ sữa (nếu trẻ không bị dị ứng hay không dung nạp lactose). Những thực phẩm này cung cấp đầy đủ các vitamin và khoáng chất mà trẻ cần.

Để trẻ ăn được nhiều loại thực phẩm lành mạnh thì bố mẹ nên chịu khó thay đổi cách chế biến liên tục và trang trí món ăn đẹp mắt. Điều này giúp trẻ cảm thấy hứng thú khi ăn và không bị ngán.

Cần hạn chế tối đa lượng đường và thực phẩm chế biến công nghiệp trong chế độ ăn của trẻ. Cho trẻ ăn trái cây nguyên miếng hoặc uống nước ép trái cây tươi thay vì nước ép đóng chai. Những sản phẩm đóng chai thường chứa nhiều đường và những thành phần khác không tốt cho sức khỏe.

Một chế độ ăn lành mạnh vẫn là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất tốt nhất cho cơ thể nhưng nếu như bố mẹ cảm thấy bữa ăn hàng ngày của con không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng thì dùng thực phẩm chức năng là một giải pháp an toàn và hiệu quả để bổ sung các dưỡng chất bị thiếu.

Tóm tắt: Chế độ ăn uống gồm nhiều nhóm thực phẩm toàn phần như thịt, cá, trứng, ngũ cốc, rau củ quả tươi và sản phẩm từ sữa sẽ cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng mà cơ thể cần. Hạn chế các loại thực phẩm không lành mạnh như đồ ăn vặt sản xuất công nghiệp và đồ chứa nhiều đường.

Tóm tắt bài viết

Thường thì chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng có thể đáp ứng đủ nhu cầu chất dinh dưỡng của trẻ mà không cần phải dùng đến thực phẩm chức năng.

Tuy nhiên, những trẻ kén ăn, trẻ đang mắc các bệnh ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng hoặc làm tăng nhu cầu chất dinh dưỡng và những trẻ theo chế độ ăn chay hoặc thuần chay có thể sẽ cần uống bổ sung một số vitamin và khoáng chất.

Khi mua thực phẩm chức năng cho trẻ nhỏ thì cần lựa chọn sản phẩm có chất lượng đảm bảo với liều lượng phù hợp với lứa tuổi và sử dụng đúng liều lượng theo hướng dẫn.

Tốt nhất nên đưa trẻ đi khám nếu có dấu hiệu thiếu hụt dinh dưỡng để được bác sĩ tư vấn về cách bổ sung và liều lượng bổ sung hợp lý. Không nên tự ý cho trẻ dùng thực phẩm chức năng vì việc bổ sung một số vitamin và khoáng chất khi không cần thiết sẽ gây hại.

Để trẻ được cung cấp đủ dưỡng chất thì hãy cho trẻ ăn nhiều loại thực phẩm khác nhau và hạn chế các loại đồ ăn không lành mạnh.